Οι έντονες πλημμυρικές εικόνες που καταγράφονται στην Αττική μετά από ισχυρές βροχοπτώσεις δεν οφείλονται αποκλειστικά στην ποσότητα της βροχής, αλλά σε έναν συνδυασμό παραγόντων που σχετίζονται με την αστικοποίηση, την καταστροφή του φυσικού περιβάλλοντος και την αδυναμία απορρόφησης των υδάτων, τονίζει μιλώντας στο ΕΡΤnews ο καθηγητής Δυναμικής Τεκτονικής, Εφαρμογών της Γεωλογίας και Διαχείρισης Φυσικών Καταστροφών του ΕΚΠΑ, Ευθύμης Λέκκας.

Όπως εξήγησε, τα μεγάλα ύψη βροχής πέφτουν πλέον σε περιορισμένες και κυρίως αστικές περιοχές, αντί για φυσικές λεκάνες απορροής ή ταμιευτήρες, όπου το νερό θα μπορούσε να αξιοποιηθεί. «Δεχόμαστε μεγάλα ύψη βροχής μέσα στα αστικά κέντρα, τα οποία έχουν και μεγάλη τρωτότητα», τόνισε.

Αστικοποίηση και καμένα βουνά επιταχύνουν τη ροή των υδάτων

Ο κ. Λέκκας επισήμανε ότι η εκτεταμένη δόμηση εμποδίζει το νερό να κινηθεί και να απορροφηθεί φυσικά, ακόμη και σε περιοχές με ευνοϊκή γεωλογία, όπως ο Υμηττός. «Το νερό δεν μπορεί να κατεισδύσει, γιατί έχει κτιστεί η δυτική πλευρά του Υμηττού», ανέφερε, προσθέτοντας ότι τα νερά πλέον κινούνται ανεξέλεγκτα σε περιορισμένο χώρο, με χαρακτηριστικό παράδειγμα το ρέμα της Πικροδάφνης.

Παράλληλα, υπογράμμισε ότι η απώλεια δασικής κάλυψης σε Πάρνηθα και Πεντέλη, αλλά και η περιορισμένη βλάστηση στον Υμηττό, οδηγούν σε ταχεία απορροή των υδάτων. «Τα νερά κινούνται με μεγάλη ταχύτητα, δεν κρατάει κάτι το νερό, το χάνουμε», σημείωσε.

Ιδιαίτερη αναφορά έγινε στα στενά και επιβαρυμένα ρέματα, όπου η ανθρώπινη παρέμβαση έχει περιορίσει δραστικά τη φυσική τους λειτουργία. «Στην Πικροδάφνη έχουν κτιστεί μεγάλες πολυκατοικίες δεξιά και αριστερά του ρέματος, ενώ υπάρχει και λεκάνη συσσώρευσης υδάτων στον Άγιο Δημήτριο», εξήγησε.

Σύμφωνα με τον ίδιο, κάθε ρέμα στην Αττική χρειάζεται ξεχωριστή υδρολογική και γεωλογική ανάλυση, καθώς οι συνθήκες διαφέρουν από περιοχή σε περιοχή. Ο κ. Λέκκας υπογράμμισε ότι υπάρχουν δυνατότητες παρεμβάσεων, ωστόσο αυτές θα πρέπει να είναι φιλικές προς το φυσικό περιβάλλον. «Όχι μεγάλα τεχνικά έργα που δεσμεύουν ακόμη περισσότερο το νερό, γιατί τότε το νερό αντιδρά», ανέφερε, επισημαίνοντας την ανάγκη ήπιων, φυσικά συμβατών λύσεων.

Μόνιμος ο κίνδυνος αστικών πλημμυρών στην Αττική – Ανεξέλεγκτη δόμηση και κλιματική κρίση επιδεινώνουν την κατάσταση

Σε διαρκή κίνδυνο αστικών και αιφνίδιων πλημμυρών βρίσκεται το λεκανοπέδιο της Αττικής, όπως επισημαίνει ο κ. Λέκκας, με αφορμή τις πρόσφατες καταστροφές και την κήρυξη του Δήμου Αγίου Δημητρίου σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης μετά τις έντονες βροχοπτώσεις.

Όπως τονίζει, η σημερινή εικόνα αποτελεί αποτέλεσμα δεκαετιών ανεξέλεγκτης αστικής ανάπτυξης, η οποία δεν μπορεί πλέον να ανατραπεί. «Πρόκειται για μια κατάσταση που κληρονομήσαμε τα τελευταία 50 χρόνια, όταν ο αστικός ιστός αναπτύχθηκε ανεξέλεγκτα και κατέλαβε κοίτες ποταμών και πλημμυρικά πεδία», ανέφερε χαρακτηριστικά.

«Δεν μπορεί να αρθεί η κατάσταση στον αστικό ιστό»

Ο κ. Λέκκας υπογράμμισε ότι η σημερινή πολεοδομική πραγματικότητα δεν μπορεί να αναιρεθεί, καθώς οποιαδήποτε ριζική αλλαγή θα προϋπέθετε την κατεδάφιση μεγάλου μέρους του οικιστικού ιστού της Αθήνας. «Αυτό δεν μπορεί να αρθεί, γιατί ουσιαστικά θα έπρεπε να γκρεμιστεί ένα μεγάλο ποσοστό της πόλης», σημείωσε.

Σύμφωνα με τον καθηγητή, το βάρος των παρεμβάσεων θα πρέπει να μετατοπιστεί εκτός του πυκνοδομημένου αστικού ιστού, στις περιοχές ανάντη των πόλεων, δηλαδή στα περιαστικά ή πρώην περιαστικά δάση και στις ζώνες γύρω από την πόλη. «Εκεί μπορούν να γίνουν έργα ώστε να αναστραφούν σε κάποιο βαθμό τα φαινόμενα», ανέφερε, διευκρινίζοντας ότι τέτοιες παρεμβάσεις ήδη υλοποιούνται.

Κλιματική κρίση και αυξανόμενος κίνδυνος

Ιδιαίτερη αναφορά έγινε στην κλιματική κρίση, η οποία –όπως τόνισε– δεν διατηρεί τον κίνδυνο σταθερό, αλλά τον αυξάνει. «Τα ύψη βροχής, η ένταση και τα χαρακτηριστικά των φαινομένων επιδεινώνονται», είπε, επισημαίνοντας ότι το λεκανοπέδιο της Αθήνας θα συνεχίσει να βρίσκεται αντιμέτωπο με αστικές και ξαφνικές πλημμύρες, και όχι με ποτάμιες πλημμύρες μεγάλης κλίμακας.

«Νέα νοοτροπία» στη διαχείριση πλημμυρικού κινδύνου

Ο κ. Λέκκας υπογράμμισε την ανάγκη για αλλαγή προσέγγισης στη διαχείριση των πλημμυρών, επισημαίνοντας ότι τα παραδοσιακά βαριά τεχνικά έργα δεν αποτελούν πάντα λύση. «Δεν πρέπει να κατασκευάζουμε μεγάλα έργα εκεί όπου εκδηλώνονται οι πλημμύρες, αλλά να προτείνουμε έξυπνες λύσεις που μειώνουν τον πλημμυρικό κίνδυνο», ανέφερε.

Σύμφωνα με τον κ. Λέκκα, η αποτελεσματική αντιμετώπιση απαιτεί κατανόηση της εξέλιξης των φυσικών φαινομένων, προσαρμογή στις νέες κλιματικές συνθήκες και στοχευμένες παρεμβάσεις με βάση τη φύση.