O Ατλαντικός Ωκεανός θερμαίνεται εξαιτίας της κλιματικής αλλαγής, αλλά μία ψυχρή ζώνη ακριβώς νότια της Γροιλανδίας αντιστέκεται σθεναρά, προκαλώντας όμως ανησυχία στους επιστήμονες.
Γνωστή ως «Τρύπα Θέρμανσης του Βόρειου Ατλαντικού», αυτή η ανωμαλία προβληματίζει τους επιστήμονες εδώ και χρόνια.
Τώρα, μια νέα διεθνής μελέτη εντόπισε την πιθανή αιτία της σε μια αργή αλλά σταθερή εξασθένιση της Ατλαντικής Μεσημβρινής Κυκλοφορίας Ανατροπής (AMOC), ενός κρίσιμου συστήματος ωκεάνιων ρευμάτων που συμβάλλει στην ισορροπία του κλίματος της Γης.
Η μελέτη, δημοσιεύθηκε στο Nature Communications Earth & Environment και το συμπέρασμα είναι εντυπωσιακό: μόνο οι προσομοιώσεις που περιλαμβάνουν εξασθένιση της AMOC αναπαράγουν την ψυχρή ανωμαλία που παρατηρείται στα πραγματικά δεδομένα. Τα μοντέλα που υποθέτουν σταθερό ή ενισχυμένο ρεύμα αποτυγχάνουν πλήρως.
Αυτό το εύρημα ενισχύει τις μακροχρόνιες ανησυχίες σχετικά με την AMOC, που συχνά παρομοιάζεται με έναν τεράστιο μεταφορικό ιμάντα που μεταφέρει ζεστό νερό προς τα βόρεια και κρύο νερό προς τα νότια.
Μια επιβράδυνση θα μπορούσε να αναδιαμορφώσει δραματικά τα παγκόσμια καιρικά πρότυπα — από τις βροχοπτώσεις σε όλη την Ευρώπη έως τις διαδρομές των καταιγίδων στη Βόρεια Αμερική.
Το κρυφό αποτύπωμα του ωκεανού
Μεταξύ 1900 και 2005, οι παγκόσμιες θερμοκρασίες της επιφάνειας της θάλασσας (SST) αυξήθηκαν σχεδόν παντού — εκτός από το νότιο τμήμα της Γροιλανδίας, όπου μια ξεχωριστή ζώνη ψύχθηκε κατά 0,3 °C ανά αιώνα. Αυτό το φαινόμενο, ορατό σε πολλά ανεξάρτητα σύνολα δεδομένων, ήταν δύσκολο να συμβιβαστεί με τα ευρύτερα κλιματικά μοντέλα.
Η νέα μελέτη, με επικεφαλής τον Wei Liu του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνιας στο Riverside, ερευνά σε βάθος αυτή την ασυμφωνία. Η ομάδα εντόπισε ένα καθοριστικό μοτίβο. Μόνο τα μοντέλα που προσομοιώνουν μια εξασθενημένη AMOC παρήγαγαν τόσο την ψύξη της επιφάνειας όσο και την αφαλάτωση που παρατηρήθηκαν στον Βόρειο Ατλαντικό.
Οι συγγραφείς δείχνουν επίσης ότι αυτό το μοτίβο — ψυχρότερα νερά κοντά στη Γροιλανδία και θερμότερα νερά κοντά στο Ρεύμα του Κόλπου — δεν είναι απλώς ένα φαινόμενο της επιφάνειας. Οι τάσεις ψύξης και απομάκρυνσης της αλμύρας εκτείνονται σε όλη τη στήλη νερού, ακόμη και σε βάθος 3.000 μέτρων. Αυτές οι αλλαγές συνάδουν με τη μειωμένη κατακόρυφη ανατροπή στον ωκεανό, ένα χαρακτηριστικό γνώρισμα της επιβράδυνσης της AMOC.
Το σύστημα κυκλοφορίας του Ατλαντικού δεν ρυθμίζει μόνο τις θερμοκρασίες σε τοπικό επίπεδο. Διαδραματίζει κεντρικό ρόλο στη σταθερότητα του παγκόσμιου κλίματος, επηρεάζοντας τις βροχοπτώσεις σε όλη τη Δυτική Ευρώπη, τη δραστηριότητα των καταιγίδων στη λεκάνη του Ατλαντικού και ακόμη και τη δύναμη του μουσώνα της Νότιας Ασίας.
Η συνεχιζόμενη επιβράδυνση του AMOC θα μπορούσε να μετατοπίσει τη θέση του ρεύματος αέρα, οδηγώντας σε πιο ακραίες και ασταθείς καιρικές συνθήκες. Οι χειμώνες στην Ευρώπη θα μπορούσαν να γίνουν πιο κρύοι και υγροί. Τα καλοκαίρια θα μπορούσαν να γίνουν πιο ξηρά σε ορισμένες περιοχές και πιο υγρά σε άλλες.
Στους τροπικούς, ένα πιο αδύναμο AMOC θα μπορούσε να αυξήσει την ένταση των τυφώνων και να διαταράξει τον ρυθμό των εποχιακών βροχών. Τα θαλάσσια οικοσυστήματα βρίσκονται επίσης σε κίνδυνο.
