Μέσα στις επόμενες δέκα ημέρες αλλάζει ο τρόπος που λειτουργεί η αγορά στις πληρωμές. Από την 1η Δεκεμβρίου όλες οι επιχειρήσεις λιανικής, από μικρά καταστήματα μέχρι μεγάλες αλυσίδες, θα πρέπει να δέχονται υποχρεωτικά πληρωμές μέσω IRIS και να έχουν συνδέσει POS, ταμειακές και ΑΑΔΕ στο ίδιο περιβάλλον.
IRIS: Πώς λειτουργεί, τι αλλάζει
Για τους καταναλωτές αυτό σημαίνει πιο εύκολες και άμεσες συναλλαγές. Για τους επαγγελματίες, όμως, ξεκινά μια νέα πραγματικότητα με αυστηρούς κανόνες, συνεχή διασταύρωση και σημαντικό κόστος προσαρμογής.
Παρά την υψηλή χρήση του IRIS από το κοινό – πάνω από 4,1 εκατομμύρια καταναλωτές και 571.000 επαγγελματίες – η αγορά παραμένει επιφυλακτική. Τα τεχνικά προβλήματα του προηγούμενου μήνα δημιούργησαν καθυστερήσεις και ανάγκη για παράταση, την ώρα που πολλές μικρομεσαίες επιχειρήσεις δεν έχουν προλάβει να ολοκληρώσουν τις αναβαθμίσεις. Η ΑΑΔΕ έχει ολοκληρώσει το νέο πλαίσιο λειτουργίας των Instant Payments και θέτει πλέον ξεκάθαρο κανόνα: κάθε πληρωμή, είτε με κάρτα είτε με IRIS, πρέπει να περνά από το ταμειακό σύστημα και να εκδίδεται απόδειξη σε πραγματικό χρόνο.
Το κρίσιμο για τους επαγγελματίες είναι τι θα γίνει από την 1η Δεκεμβρίου και πόσο αυστηρά θα εφαρμοστούν οι κυρώσεις. Το υπουργείο Οικονομικών και η ΑΑΔΕ διαβεβαιώνουν ότι θα υπάρξει μεταβατική περίοδος συστάσεων και όχι άμεσων προστίμων, ειδικά όταν εντοπίζονται τεχνικά προβλήματα που δεν οφείλονται στις επιχειρήσεις. Παρ’ όλα αυτά, ο φόβος της αγοράς είναι ότι αν οι διασυνδέσεις POS – ταμειακών – Taxisnet δεν λειτουργούν άψογα, μπορεί να προκύψουν λανθασμένες ενδείξεις και άδικες χρεώσεις.
Το νέο πλαίσιο όμως προβλέπει υψηλές κυρώσεις για όσους δεν προσαρμοστούν. Πρόστιμο 10.000 ευρώ για επιχειρήσεις με απλογραφικά βιβλία και 20.000 ευρώ για διπλογραφικά, εφόσον δεν δέχονται IRIS ή δεν έχουν ολοκληρώσει σωστά τη διασύνδεση. Στους οικισμούς έως 500 κατοίκους και στα νησιά κάτω από 3.100 κατοίκους, το πρόστιμο μειώνεται στο μισό. Παράλληλα, για τις εταιρείες που διαχειρίζονται τα POS προβλέπονται πρόστιμα από 100.000 έως 300.000 ευρώ, ενώ ακόμη και η μη αναβάθμιση ενός μόνο τερματικού επιφέρει 500 ευρώ ανά συσκευή.
Το κόστος προσαρμογής αποτελεί επίσης κεντρικό ζήτημα για τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις. Μια επιχείρηση μπορεί να επιβαρυνθεί έως 1.500 ευρώ μόνο για αναβαθμίσεις POS και ταμειακών, ενώ το συνολικό κόστος της ψηφιακής μετάβασης εκτιμάται σε 6.000 έως 8.000 ευρώ ετησίως για μια μικρή ή μεσαία επιχείρηση, όπως επισημαίνουν οι επαγγελματικοί φορείς.
Οι ηλεκτρονικές πληρωμές πάντως έχουν εδραιωθεί στην καθημερινότητα. Τα στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδος δείχνουν ότι οι ενεργές κάρτες φτάνουν τα 21,6 εκατομμύρια, ενώ η μέση αξία συναλλαγής μειώνεται στα 43 ευρώ, ένδειξη ότι οι καταναλωτές χρησιμοποιούν κάρτες και IRIS ακόμη και για μικροποσά. Από τα μέσα του 2026, το IRIS θα επεκταθεί σε Ιταλία, Ισπανία, Πορτογαλία, Σκανδιναβία και Πολωνία μέσω του EuroPA, επιτρέποντας άμεσες μεταφορές χρημάτων και εκτός Ελλάδας.
