Ο καρκίνος του παχέος εντέρου θεωρούνταν κάποτε ασθένεια της τρίτης ηλικίας, όμως τα τελευταία χρόνια τα περιστατικά σε άτομα κάτω των 50 αυξάνονται σταθερά- ιδίως σε χώρες υψηλού εισοδήματος, όπως οι Ηνωμένες Πολιτείες. Η αιτία αυτής της αύξησης παραμένει ασαφής, αλλά μια νέα μελέτη υποδεικνύει μια σημαντική σύνδεση με τα υπερ-επεξεργασμένα τρόφιμα.

Αναλύοντας τις διατροφικές συνήθειες και τα αποτελέσματα ενδοσκοπήσεων σχεδόν 30.000 γυναικών, η ομάδα του Mass General Brigham διαπίστωσε ότι οι συμμετέχουσες με τη μεγαλύτερη κατανάλωση υπερ-επεξεργασμένων τροφίμων είχαν 45% υψηλότερο κίνδυνο εμφάνισης αδενωμάτων — προκαρκινικές βλάβες που μπορούν να οδηγήσουν σε καρκίνο του παχέος εντέρου σε νεαρή ηλικία — σε σύγκριση με όσες κατανάλωναν λιγότερο τα συγκεκριμένα τρόφιμα.

«Τα ευρήματά μας υποστηρίζουν τη σημασία της μείωσης των υπερ-επεξεργασμένων τροφίμων ως στρατηγικής για την αντιμετώπιση της αυξανόμενης επιβάρυνσης από πρώιμο καρκίνο του παχέος εντέρου», δήλωσε ο επικεφαλής συγγραφέας, Δρ. Άντριου Τσαν, διευθυντής της Μονάδας Κλινικής και Μεταφραστικής Επιδημιολογίας και γαστρεντερολόγος στο Mass General Brigham Cancer Institute.

«Ο κίνδυνος φαίνεται να αυξάνεται γραμμικά- όσο περισσότερα υπερεπεξεργασμένα τρόφιμα καταναλώνετε, τόσο αυξάνεται η πιθανότητα εμφάνισης πολυπόδων» εξήγησε.

Η κατανάλωση υπερ-επεξεργασμένων τροφών- έτοιμων προς κατανάλωση προϊόντων που συχνά περιέχουν υψηλά επίπεδα ζάχαρης, αλατιού, κορεσμένων λιπαρών και πρόσθετων– έχει αυξηθεί παράλληλα με τα περιστατικά καρκίνου του παχέος εντέρου πρώιμης έναρξης (EOCRC). Η ομάδα του Τσαν είχε προηγουμένως εντοπίσει συσχέτιση μεταξύ αυτών των τροφίμων και του καρκίνου του παχέος εντέρου γενικότερα, όμως αυτή είναι η πρώτη μελέτη που τα συνδέει με πρώιμη εμφάνιση της νόσου.

Οι ερευνητές ανέλυσαν δεδομένα από τη Nurses’ Health Study II, μια μακροχρόνια μελέτη νοσηλευτριών γεννημένων μεταξύ 1947 και 1964- μιας γενιάς που ήδη θεωρείται υψηλού κινδύνου για EOCRC. Εξέτασαν 24 χρόνια δεδομένων από 29.105 γυναίκες που είχαν κάνει τουλάχιστον δύο ενδοσκοπήσεις πριν τα 50 τους, για ανίχνευση προκαρκινικών αλλοιώσεων. Οι συμμετέχουσες συμπλήρωναν επίσης διατροφικά ερωτηματολόγια κάθε τέσσερα χρόνια. Από αυτά, οι ερευνητές υπολόγισαν τη μέση ημερήσια πρόσληψη υπερ-επεξεργασμένων τροφών. Παρότι οι διατροφικές πληροφορίες ήταν αυτοαναφερόμενες, αυτού του τύπου τα ερωτηματολόγια έχουν αποδειχθεί αξιόπιστα ως προς την αποτύπωση των διατροφικών προτύπων.

Κατά μέσο όρο, οι συμμετέχουσες κατανάλωναν 5,7 μερίδες υπερ-επεξεργασμένων τροφών την ημέρα, που αντιστοιχούσαν στο 35% των ημερήσιων θερμίδων — λίγο κάτω από τον μέσο όρο των ΗΠΑ. Από τα αποτελέσματα των ενδοσκοπήσεων, οι ερευνητές εντόπισαν 2.787 γυναίκες με προκαρκινικούς πολύποδες. Εκείνες που κατανάλωναν τις μεγαλύτερες ποσότητες (περίπου 10 μερίδες ημερησίως) είχαν 45% υψηλότερο κίνδυνο ανάπτυξης συμβατικών αδενωμάτων– της βλάβης που σχετίζεται περισσότερο με τον EOCRC, σε σύγκριση με όσες κατανάλωναν τις λιγότερες (περίπου 3 μερίδες ημερησίως).

Ωστόσο, δεν διαπιστώθηκε συσχέτιση μεταξύ της κατανάλωσης υπερ-επεξεργασμένων τροφίμων και της εμφάνισης οδοντωτών βλαβών (serrated lesions), ενός άλλου τύπου προκαρκινικής βλάβης που εξελίσσεται πιο αργά και δεν συνδέεται συχνά με τον EOCRC.

«Ένα από τα πλεονεκτήματα της μελέτης μας ήταν ότι διαθέταμε λεπτομερή στοιχεία για άλλους παράγοντες κινδύνου, όπως ο δείκτης μάζας σώματος, ο διαβήτης τύπου 2 και η χαμηλή πρόσληψη φυτικών ινών», σημείωσε ο Τσαν. «Ακόμη και αφού λάβαμε υπόψη όλους αυτούς τους παράγοντες, η συσχέτιση με τα υπερ-επεξεργασμένα τρόφιμα παρέμενε ισχυρή» πρόσθεσε.

Οι συγγραφείς επισημαίνουν ότι τα υπερ-επεξεργασμένα τρόφιμα δεν αρκούν από μόνα τους για να εξηγήσουν την άνοδο των περιστατικών καρκίνου του παχέος εντέρου πρώιμης έναρξης, και για αυτό συνεχίζουν να εξετάζουν και άλλους πιθανούς παράγοντες κινδύνου. Παράλληλα, αναζητούν καλύτερους τρόπους ταξινόμησης των υπερ-επεξεργασμένων τροφίμων, καθώς ορισμένα ενδέχεται να είναι πιο επιβλαβή από άλλα.

Τα ευρήματα της μελέτης δημοσιεύθηκαν στο επιστημονικό περιοδικό JAMA Oncology.