Η εναλλαγή προσοχής από τον δρόμο, στο κινητό, στο ραδιόφωνο και πάλι πίσω, έχει μετατραπεί σε καθημερινό μοτίβο, ιδιαίτερα τις πρώτες πρωινές ώρες, όπου η κυκλοφορία είναι πυκνή και ο ρυθμός χαμηλός. Το πρόβλημα, ωστόσο, δεν είναι απλώς θέμα ρυθμού, αλλά εγρήγορσης.

Οι περισσότεροι οδηγοί το πρωί δεν είναι επικίνδυνοι με την κλασική έννοια. Δεν τρέχουν, δεν προσπερνούν επιθετικά, δεν παραβιάζουν συστηματικά. Αλλά συχνά είναι «εκτός», αποσπασμένοι, χαμένοι σε σκέψεις, σε οθόνες ή απλώς στη ρουτίνα. Το αυτοκίνητο κινείται, αλλά ο οδηγός δεν είναι 100% παρών. Και αυτό από μόνο του αρκεί για να δημιουργηθεί μια επικίνδυνη κατάσταση.

Η βασική αιτία αυτής της συμπεριφοράς είναι ο συνδυασμός κόπωσης, ρουτίνας και τεχνολογίας. Ο εγκέφαλος, ειδικά τις πρωινές ώρες, λειτουργεί σε «χαμηλή ταχύτητα». Πολλοί οδηγοί δεν έχουν ξυπνήσει πλήρως, άλλοι προσπαθούν να βρουν ρυθμό πίνοντας καφέ ή απαντώντας σε μηνύματα μέσα στο αυτοκίνητο.

Εδώ έρχεται να προστεθεί η τεχνολογία, με τις μεγάλες οθόνες αφής, τα ειδοποιητήρια των κινητών, τις συνδέσεις Bluetooth και τις φωνητικές εντολές. Όλα αυτά δημιουργούν μια ψευδαίσθηση ελέγχου, όταν στην πραγματικότητα αποσπούν συνεχώς την προσοχή.

Η εικόνα είναι γνώριμη: φανάρι που ανάβει πράσινο και το πρώτο αυτοκίνητο μένει ακίνητο. Κόρνα, αναστεναγμοί, και τελικά μια διστακτική εκκίνηση. Σε άλλο σημείο, κάποιος φρενάρει χωρίς λόγο γιατί δεν πρόσεξε ότι η ροή κυκλοφορίας μπροστά του συνεχίζεται κανονικά. Παρακάτω, ένας οδηγός αλλάζει λωρίδα χωρίς σινιάλο, απλώς επειδή θεώρησε ότι «προλαβαίνει». Όλα αυτά δείχνουν όχι κακή πρόθεση, αλλά απουσία συγκέντρωσης.

Το φαινόμενο αυτό εντείνεται τις καθημερινές, μεταξύ 7:30 και 9:30 το πρωί. Είναι το λεγόμενο «παράθυρο αφηρημάδας», όπου η πυκνή κυκλοφορία συναντά τη μειωμένη αντίδραση. Δεν είναι τυχαίο ότι πολλά μικροατυχήματα και συγκρούσεις χαμηλής ταχύτητας συμβαίνουν αυτές τις ώρες. Συνήθως είναι απλά υλικές ζημιές, αλλά πίσω από κάθε «χτύπημα» κρύβεται μια απροσεξία που θα μπορούσε να έχει πιο σοβαρές συνέπειες. Ειδικά αν εμπλέκεται ευάλωτος χρήστης του δρόμου (πεζός, ποδηλάτης, δίκυκλο).

Η λύση δεν βρίσκεται μόνο στην τεχνολογία – αν και τα συστήματα υποβοήθησης (όπως το αυτόματο φρενάρισμα ή η προειδοποίηση απόσπασης προσοχής) μπορούν να βοηθήσουν. Το κύριο βάρος πέφτει στη συνείδηση του ίδιου του οδηγού. Η οδήγηση, ακόμη και σε χαμηλές ταχύτητες, απαιτεί πλήρη συγκέντρωση.

Το κινητό μπορεί να περιμένει. Η κλήση δεν είναι επείγουσα. Το ραδιόφωνο δεν χρειάζεται να αλλάζει σταθμό κάθε λεπτό. Το σημαντικό είναι να φτάσουμε με ασφάλεια, όχι απλώς να κινηθούμε. Η καθημερινή μετακίνηση είναι μια πράξη ευθύνης, όχι ρουτίνας. Κάθε πρωί που πιάνουμε τιμόνι, ας το θυμόμαστε.