Μια μεγάλης κλίμακας μελέτη αρχαίου dna εντόπισε την προέλευση των σλαβικών πληθυσμών σε μια περιοχή που εκτείνεται από τη νότια Λευκορωσία έως την κεντρική Ουκρανία. Η γενετική ανάλυση, αποκαλύπτει μια τεράστια δημογραφική μετατόπιση στην Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη μεταξύ του 6ου και του 8ου αιώνα μ.Χ.

Σύμφωνα με ερευνητές από το Ινστιτούτο Max Planck για την Εξελικτική Ανθρωπολογία, αυτή δεν ήταν μια μοναδική ή ομοιόμορφη μετανάστευση. Αντίθετα, η σλαβική επέκταση εκτυλίχθηκε μέσω μιας σειράς περιφερειακών προτύπων, αντικαθιστώντας πάνω από το 80% της τοπικής γονιδιακής δεξαμενής σε ορισμένες περιοχές, ενώ συγχωνεύτηκε με γηγενείς ομάδες σε άλλες.

Η εμφάνιση των Σλάβων στα αρχαιολογικά και γραπτά αρχεία έχει θέσει εδώ και καιρό ερωτήματα τόσο για ιστορικούς όσο και για γενετιστές. Ενώ τα πρώιμα μεσαιωνικά κείμενα αρχίζουν να αναφέρουν σλαβικές ομάδες τον 6ο αιώνα, ειδικά γύρω από την Κωνσταντινούπολη και τον Κάτω Δούναβη, ο μηχανισμός πίσω από την ταχεία εξάπλωσή τους παρέμεινε ασαφής. Ήταν κατάκτηση, αφομοίωση ή σταδιακή μετανάστευση;

Αυτή η νέα γενετική έρευνα, που δημοσιεύτηκε στο Nature, παρέχει μια πιο συγκεκριμένη εικόνα για το πώς σχηματίστηκε και εξαπλώθηκε η σλαβική ταυτότητα.

Το πιο ξεκάθαρο σημάδι δημογραφικής αλλαγής εμφανίζεται σε περιοχές όπως η ανατολική Γερμανία και η Πολωνία, όπου οι γενετικές υπογραφές δείχνουν συντριπτική αντικατάσταση προϋπαρχόντων πληθυσμών.

Αν και παραμένουν κάποια ίχνη ανάμειξης με τοπικές ομάδες, η γενική εικόνα είναι αυτή της αντικατάστασης μεγάλης κλίμακας.

Κοινωνικές δομές που διαμορφώνονται από τη συγγένεια

Ένα από τα πιο εντυπωσιακά ευρήματα της μελέτης είναι ο τρόπος με τον οποίο αυτοί οι μεταναστευτικοί πληθυσμοί οργανώθηκαν κοινωνικά. Στην ανατολική Γερμανία, η γενετική ανάλυση αποκαλύπτει στενά συνδεδεμένες κοινότητες που χτίζονται γύρω από πατρογραμμικές ομάδες συγγένειας. Αυτές οι μεγάλες, εκτεταμένες οικογένειες αποτέλεσαν τη ραχοκοκαλιά των πρώιμων σλαβικών οικισμών, αντικαθιστώντας τις μικρότερες, πυρηνικές οικογένειες που χαρακτηρίζουν την περίοδο της μετανάστευσης.

Οι γυναίκες συχνά εγκατέλειπαν τα χωριά γέννησής τους για να παντρευτούν σε άλλες κοινότητες, υφαίνοντας περαιτέρω ένα δίκτυο γενετικών συνδέσεων μεταξύ των οικισμών. Όπως δήλωσαν οι ερευνητές, αυτό το μοντέλο συγγένειας πιθανότατα βοήθησε τις σλαβικές κοινότητες να διατηρήσουν τη συνοχή και την ταυτότητα καθώς μετακινούνταν προς τα δυτικά.

Αντίθετα, περιοχές όπως η Κροατία εμφανίζουν ένα πιο διαφοροποιημένο μοτίβο. Ενώ υπήρξε σημαντική εισροή ανατολικοευρωπαϊκής καταγωγής, η γενετική αντικατάσταση απείχε πολύ από το να ολοκληρωθεί. Οι τοπικές παραδόσεις και οι κοινωνικές δομές παρέμειναν ανέπαφες σε πολλά μέρη, αναμειγνύοντας με αυτές των νεοφερμένων. Αυτή η περιφερειακή ποικιλομορφία δείχνει μια πιο ευέλικτη και προσαρμοστική διαδικασία πολιτιστικής και γενετικής ολοκλήρωσης.

Διαρκής κληρονομιά στους σημερινούς πληθυσμούς

Ακόμη και σήμερα, το γενετικό αποτύπωμα αυτών των πρώιμων σλαβικών μεταναστεύσεων μπορεί ακόμα να ανιχνευθεί. Ένα παράδειγμα είναι οι Σόρβοι, μια σλαβόφωνη μειονότητα στην ανατολική Γερμανία. Παρά τους αιώνες πολιτιστικών και γλωσσικών αλλαγών γύρω τους, το γενετικό τους προφίλ παραμένει στενά ευθυγραμμισμένο με τους πρώιμους μεσαιωνικούς Σλάβους αποίκους.

Στα Βαλκάνια, επίσης, η κληρονομιά αυτής της δημογραφικής μετακίνησης είναι ορατή, αλλά σε πιο κατακερματισμένη μορφή. Γενετικά δεδομένα από την Κροατία και τις γειτονικές περιοχές δείχνουν διαφορετικά επίπεδα ανατολικοευρωπαϊκής καταγωγής, που συχνά αποτελούν μόνο το ήμισυ ή λιγότερο της σύγχρονης γονιδιακής δεξαμενής.

Αυτά τα ευρήματα υποδηλώνουν μια μακρά διαδικασία επιγαμιών και προσαρμογής, παρά μια γρήγορη αντικατάσταση.