Νέο τοπίο διαμορφώνει στον δημόσιο τομέα η αναμόρφωση του πειθαρχικού δικαίου για τους δημόσιους υπαλλήλους μετά την ψήφιση από τη Βουλή του σχετικού νομοσχεδίου του υπουργείου Εσωτερικών.

Με το νέο νομικό πλαίσιο διευρύνονται τα πειθαρχικά παραπτώματα και οι ποινές, με σημαντικότερο την πρόβλεψη για οριστική παύση σε περίπτωση άρνησης συμμετοχής στην αξιολόγηση. Επέρχονται αλλαγές στην πειθαρχική διαδικασία καθώς καταργούνται τα συλλογικά πειθαρχικά όργανα και αντικαθίστανται με νέο σώμα εξέτασης των πειθαρχικών παραβάσεων στο οποίο δεν θα συμμετέχουν εκπρόσωποι των εργαζομένων.

Πειθαρχικό παράπτωμα θεωρείται η άρνηση υπαλλήλου να συμμετάσχει στην αξιολόγηση είτε ως αξιολογητής είτε ως αξιολογούμενος στη στοχοθεσία, τις μετρήσεις, το οποίο τιμωρείται με πρόστιμο ίσο με τις αποδοχές δύο μηνών, ενώ η ποινή της οριστικής παύσης (απόλυση) προβλέπεται εάν αποφύγει την αξιολόγηση για δύο συνεχόμενες χρονιές.

Προβλέπεται επίσης ότι από την άσκηση ποινικής δίωξης για οποιοδήποτε κακούργημα ο υπάλληλος τίθεται σε αυτοδίκαιη αργία, πρόβλεψη που σήμερα ισχύει μόνο σε σχέση με τα εγκλήματα κατά της γενετήσιας ελευθερίας και της οικονομικής εκμετάλλευσης της γενετήσιας ζωής. Ακόμα, η στέρηση της προσωπικής ελευθερίας υπαλλήλου, για όσο χρόνο αυτή διαρκεί, αποτελεί λόγο για τη θέση του σε καθεστώς αυτοδίκαιης αργίας.

Όσοι απολύθηκαν από το Δημόσιο με την πειθαρχική ποινή της οριστικής παύσης ή καταγγελίας της σύμβασης εργασίας με υπαιτιότητά τους, μπορούν να διοριστούν εκ νέου μετά από 10 έτη αντί για 5 που ισχύει σήμερα.

Επίσης, το προσωρινό κώλυμα εκ νέου διορισμού καταλαμβάνει και όσους υπαλλήλους απώλεσαν την υπαλληλική τους ιδιότητα (π.χ. με παραίτηση) και ακολούθως τους επιβλήθηκε αμετάκλητα η πειθαρχική ποινή της οριστικής παύσης λόγω συνέχισης της πειθαρχικής διαδικασίας μετά τη λύση της υπαλληλικής τους σχέσης.

Προστίθενται νέες πειθαρχικές ποινές που να επιβάλλονται σε ορισμένα πειθαρχικά παραπτώματα: Αυτά είναι η στέρηση του δικαιώματος χορήγησης μισθολογικού κλιμακίου από ένα έως πέντε έτη, η αφαίρεση έως τεσσάρων μισθολογικών κλιμακίων και η απαγόρευση άσκησης καθηκόντων προϊσταμένου κατ’ αναπλήρωση ή με ειδικές διατάξεις για διάστημα από ένα έως πέντε έτη.

Πέραν των πειθαρχικών ποινών προβλέπεται για ορισμένες περιπτώσεις η επιβολή επιπλέον διοικητικής κύρωσης που κυμαίνεται από 3.000 έως 100.000 ευρώ.

Για πρώτη φορά εισάγεται στο πειθαρχικό δίκαιο του Δημοσίου η λεγόμενη «πειθαρχική συνδιαλλαγή» που μπορεί να ζητήσει ο ελεγχόμενος υπάλληλος για να τύχει υπό προϋποθέσεις ευνοϊκότερη ποινή.

Η δυνατότητα αυτή μπορεί να αξιοποιηθεί σε περιπτώσεις πειθαρχικών παραπτωμάτων, τα οποία δεν επισύρουν την ποινή της οριστικής παύσης και δεν έχει προκληθεί οικονομική ζημιά είτε η προκληθείσα ζημία έχει αποκατασταθεί πλήρως από τον υπάλληλο.

Οι διατάξεις του νέου πειθαρχικού, που εισήγαγε ο υπουργός Εσωτερικών Θοδωρής Λιβάνιος, αφορούν στους υπαλλήλους του Δημοσίου, των ΟΤΑ α’ και β’ βαθμού, καθώς και των νομικών προσώπων δημοσίου δικαίου (ΝΠΔΔ) και θα ισχύσουν από το νέο έτος.

Στις πειθαρχικές υποθέσεις που αφορούν σε παραπτώματα που τελέστηκαν έως την 31η Δεκεμβρίου 2025 και η πειθαρχική δίωξη ασκείται μετά την 1η Ιανουαρίου 2026 εφαρμόζονται οι νέες διατάξεις.

Το νέο πειθαρχικό όργανο

Από το νέο έτος πιάνει δουλειά το Πειθαρχικό Συμβούλιο Ανθρώπινου Δυναμικού Δημόσιου Τομέα, το οποίο αντικαθιστά τα υφιστάμενα πρωτοβάθμια πειθαρχικά συμβούλια και το δευτεροβάθμιο πειθαρχικό συμβούλιο.

Το νέο πειθαρχικό όργανο θα αποτελείται από 60 δικαστές, μέλη του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους, πλήρους και αποκλειστικής απασχόλησης, για τους οποίους η υφυπουργός Εσωτερικών Βιβή Χαραλαμπογιάννη ανέφερε στη Βουλή ότι θα προέλθουν από νέες πρόσθετες προσλήψεις.

Το νέο πειθαρχικό συμβούλιο θα λειτουργεί σε κλιμάκια τριμελούς και πενταμελούς σύνθεσης, ανάλογα με τη βαρύτητα της εξεταζόμενης πειθαρχικής υπόθεσης και σε αυτά δεν θα συμμετέχουν εκπρόσωποι των εργαζομένων και στελέχη του Δημοσίου.

Μόνη παρουσία συνδικαλιστή είναι να παρουσιαστεί εφόσον το επιθυμεί ο διωκόμενος υπάλληλος πριν την εκδίκαση της υπόθεσης για να εκθέσει απόψεις και να αποχωρήσει πριν την έναρξη της διάσκεψης.

Όπως αναφέρεται στην αιτιολογική έκθεση του ψηφισθέντος νομοσχεδίου, με τις ρυθμίσεις επιχειρείται η αντιμετώπιση χρόνιων καθυστερήσεων που έχουν παρουσιαστεί στο πλαίσιο της πειθαρχικής διαδικασίας στον εν γένει δημόσιο τομέα. Σύμφωνα με τηρούμενα στατιστικά στοιχεία, μέχρι την 31η Δεκεμβρίου 2024 περίπου 2.300 πειθαρχικές υποθέσεις εκκρεμούν στα εκατό 100 πρωτοβάθμια πειθαρχικά συμβούλια. Σε πολλές περιπτώσεις, μάλιστα, η ολοκλήρωση των διαδικασιών μπορεί να πλησιάσει ή ακόμα και να ξεπεράσει τα πέντε έτη.

Ειδικότερα, ο βασικός λόγος των καθυστερήσεων εντοπίζεται στον τρόπο συγκρότησης των Πρωτοβάθμιων Πειθαρχικών Συμβουλίων, στα οποία προεδρεύουν δικαστές ή εισαγγελείς, των οποίων η συμμετοχή σε πειθαρχικά όργανα δεν αποτελεί βασικό και κύριο, αλλά παράλληλο καθήκον.

Τα συλλογικά πειθαρχικά όργανα καταργούνται από τις αρχές του 2027 και υποχρεούνται να ολοκληρώσουν το αργότερο έως τα τέλη του 2026 την εξέταση των υποθέσεων που εκκρεμούν σε αυτά μέχρι τις 31 Δεκεμβρίου 2025.