Ο μαθηματικός Τσβι-Μπένσον Τίλσεν πέρασε επτά χρόνια ερευνώντας πώς θα μπορούσε να αποτρέψει μια προηγμένη μορφή τεχνητής νοημοσύνης από το να καταστρέψει την ανθρωπότητα, Όταν κατέληξε στο συμπέρασμα ότι κάτι τέτοιο δεν είναι εφικτό τουλάχιστον άμεσα στράφηκε σε έναν νέο στόχο: τη δημιουργία πιο έξυπνων μωρών που θα μπορούσαν να σώσουν την ανθρωπότητα.

«Η διαίσθησή μου μου λέει πως είναι μια από τις καλύτερες ελπίδες μας», εξηγεί ο Μπένσον συνιδρυτής του Berkeley Genomics Project, ενός μη κερδοσκοπικού οργανισμού που υποστηρίζει τη νέα επιστημονική τάση της «γενετικής βελτιστοποίησης». Στη Silicon Valley, η τάση της επιλογής εμβρύων βάσει IQ δεν ανήκει πια στη σφαίρα της επιστημονικής φαντασίας. Εξειδικευμένες υπηρεσίες κοστίζουν από 6.000 έως και 50.000 δολάρια, υποσχόμενες ακριβή πρόβλεψη του IQ των εμβρύων, μέσω γενετικών δεικτών.

«Γκουρού» της τεχνολογίας άλλωστε όπως ο Έλον Μασκ, παροτρύνουν τα ευφυή ζευγάρια να πολλαπλασιαστούν, ενώ επαγγελματίες… προξενητές που πληρώνονται αδρά φέρνουν σε επαφή CEOs με αποφοίτους κορυφαίων πανεπιστημίων της Ivy League στοχεύοντας σε «ιδανικούς απογόνους». «Αυτή τη στιγμή έχω έναν, δύο, τρεις διευθύνοντες συμβούλους τεχνολογίας και όλοι τους προτιμούν την Ivy League», δήλωσε η Τζένιφερ Ντόνελι, μια μεσίτρια γνωριμιών υψηλού επιπέδου που χρεώνει έως και 500.000 δολάρια τις υπηρεσίες της.

Η γοητεία για αυτό που κάποιοι αποκαλούν «γενετική βελτιστοποίηση» αντανακλά τις βαθύτερες πεποιθήσεις της Silicon Valley για την αξία και την επιτυχία. «Έχουν την αντίληψη ότι είναι έξυπνοι και επιτυχημένοι και αξίζουν να βρίσκονται εκεί που βρίσκονται επειδή έχουν “καλά γονίδια”», σημειώνει η Σάσα Γκούσεφ, στατιστική γενετίστρια στην Ιατρική Σχολή του Χάρβαρντ. «Τώρα έχουν ένα εργαλείο με το οποίο πιστεύουν ότι μπορούν να κάνουν το ίδιο πράγμα και στα παιδιά τους, σωστά;»

Το αυξανόμενο «φετίχ» του υψηλού IQ πυροδοτεί συζητήσεις, με τους επιστήμονες της βιοηθικής να εκφράζουν ανησυχίες για τις νέες υπηρεσίες γενετικού ελέγχου. «Είναι δίκαιο; Αυτό είναι κάτι που ανησυχεί πολλούς ανθρώπους», αναρωτιέται ο Χανκ Γκρίλι, διευθυντής του Κέντρου Νομικής και Βιοεπιστημών στο Πανεπιστήμιο Στάνφορντ. «Είναι μια εξαιρετική πλοκή επιστημονικής φαντασίας: Οι πλούσιοι δημιουργούν μια γενετική υπερκάστα που αναλαμβάνει τα ηνία και όλοι εμείς οι υπόλοιποι είμαστε προλετάριοι».

Στη Silicon Valley όμως, όπου ακόμη και τα ελίτ νηπιαγωγεία απαιτούν τεστ IQ και το άνοιγμα στην καινοτομία είναι μεγάλο, οι γονείς δεν αντιμετωπίζουν ηθικά διλήμματα για να «επιλέξουν» τη νοημοσύνη των παιδιών τους πριν από τη γέννησή τους.

«Η Silicon Valley, αγαπάει το IQ»

«Υπάρχει πλέον ένα ολόκληρο οικοσύστημα ανθρώπων με εξαιρετικά μεγάλη περιουσία ή ορθολογιστών που έχουν εμμονή με τη νοημοσύνη όπως στο Μπέρκλεϋ, οι οποίοι θέλουν πραγματικά να γνωρίζουν το IQ τους, ώστε να μπορούν να το χρησιμοποιήσουν για την επιλογή του εμβρύου τους», εξηγεί ο Στίβεν Χσου, συνιδρυτής της Genomic Prediction, μίας από τις πρώτες εταιρείες που προσφέρουν γενετικές εξετάσεις εμβρύων.

Οι νεοφυείς εταιρείες Nucleus Genomics και Herasight έχουν αρχίσει να προσφέρουν δημόσια προβλέψεις IQ, βασισμένες σε γενετικές εξετάσεις, για να βοηθήσουν τους ανθρώπους να επιλέξουν ποια έμβρυα θα χρησιμοποιήσουν για εξωσωματική γονιμοποίηση. Στην περιοχή του Κόλπου του Σαν Φρανσίσκο η ζήτηση για τις υπηρεσίες τους είναι υψηλή, με κόστος περίπου 6.000 δολάρια στο Nucleus και έως 50.000 δολάρια στο Herasight.

«Στη Silicon Valley, λατρεύουν το IQ», δήλωσε ο Kιάν Σαντέγκι, ιδρυτής της Nucleus Genomics. Αυτό δεν είναι απαραίτητα αυτό που εκτιμούν περισσότερο οι γονείς αλλού. «Κάθε γονέας στις ΗΠΑ δε θέλει λόγου χάρη το παιδί του να γίνει υπότροφος στο Χάρβαρντ. Υπάρχουν και άλλοι που θα ήθελαν να γίνει ο γιος τους ένας νέος… Λε Μπρον Τζέιμς”».

Η περίπτωση του ζεύγους Κόλινς

Από τους πρώτους που έχουν στραφεί σε προγεννητικές εξετάσεις είναι η Σιμόν και Μάλκολμ Κόλινς, ηγέτες στο εκκολαπτόμενο κίνημα προγεννητισμού, το οποίο ενθαρρύνει μεταξύ άλλων την απόκτηση πολλών μωρών. Το ζευγάρι, που εργάστηκε στον τομέα της τεχνολογίας και των επιχειρηματικών κεφαλαίων, έχει τέσσερα παιδιά μέσω εξωσωματικής γονιμοποίησης και χρησιμοποίησε τις υπηρεσίες της Herasight για να αναλύσει μερικά από τα έμβρυά τους.

Η Σιμόν Κόλινς είπε ότι επέλεξε το έμβρυο με το οποίο είναι τώρα έγκυος επειδή είχε χαμηλό αναφερόμενο κίνδυνο για καρκίνο. Αλλά ήταν επίσης χαρούμενη επειδή βρισκόταν στο «99ο εκατοστημόριο σύμφωνα με την πολυγονιδιακή του βαθμολογία στην πιθανότητα να έχει πραγματικά εξαιρετικά υψηλή νοημοσύνη». «Απλώς σκεφτήκαμε ότι αυτό ήταν το πιο ωραίο πράγμα», είπε.

Θέλουν να τον ονομάσουν Τεξ Ντεμάιζεν. Το μεσαίο του όνομα, σημείωσε, προέρχεται από το μυθιστόρημα επιστημονικής φαντασίας του Ίαν Μ. Μπανκς «Surface Detail». Η Κόλινς είπε ότι η υψηλότερη νοημοσύνη συνδέεται με πολλά καλά πράγματα, όπως το υψηλότερο εισόδημα, αλλά εύχεται πραγματικά να υπήρχαν γενετικά τεστ που θα μπορούσαν να ελέγξουν τη φιλοδοξία. «Το “Θα” έχει πολύ μεγαλύτερη σημασία από το “Μπορώ”», είπε. «Αν υπήρχε θάρρος, φιλοδοξία και περιέργεια, αν είχαμε πολυγονιδιακά σκορ για όλα αυτά τα πράγματα, θα μας ενδιέφερε ακόμη περισσότερο».

«Τυπικοί άνθρωποι των υπολογιστών»

Λίγα ζευγάρια αντέχουν τη δύσκολη και δαπανηρή διαδικασία της εξωσωματικής γονιμοποίησης, εκτός αν ήταν απαραίτητο. Αλλά ένα ζευγάρι από την περιοχή του Κόλπου του Σαν Φρανσίσκο, και οι δύο μηχανικοί λογισμικού, την επέλεξε ούτως ή άλλως. Ανησυχούσαν για τις κληρονομικές ασθένειες που είχαν στις οικογένειές τους, όπως το Αλτσχάιμερ και ο καρκίνος. Ενδιαφέρονταν επίσης για τις προβλέψεις IQ επειδή ήλπιζαν ότι τα παιδιά τους θα μπορούσαν να λύσουν τα σημαντικά προβλήματα του κόσμου και να απολαύσουν τις περίπλοκες διεργασίες του μυαλού.

Περιέγραψαν τους εαυτούς τους ως «χαρακτηριστικούς ανθρώπους των υπολογιστών» που τους αρέσει η επιστημονική φαντασία, τα λογικά παζλ και οι πνευματικές αναζητήσεις. Όταν έφτασαν τα αποτελέσματα από το Herasight, έφτιαξαν ένα κοινό υπολογιστικό φύλλο Google και κατέταξαν και βήμα βήμα, σαν να λύνουν μαθηματικό πρόβλημα τη σημασία κάθε χαρακτηριστικού.

«Ποιο ποσοστό πρόσθετου κινδύνου για Αλτσχάιμερ εξισορροπεί μια μείωση 1% στον κίνδυνο για διπολική διαταραχή σε όλη τη ζωή;» έγραψαν. «Πόσο πρόσθετος κίνδυνος ΔΕΠΥ αντισταθμίζει 10 επιπλέον μονάδες IQ;» Μετά από έντονη συζήτηση και μερικούς πολύπλοκους υπολογισμούς, κατέληξαν στις «ιδανικές» βαθμολογίες για κάθε έμβρυο. Εκείνο με την υψηλότερη συνολική βαθμολογία, το οποίο είχε επίσης το τρίτο υψηλότερο προβλεπόμενο IQ, έγινε… η κόρη τους.

«Δεν τους ενδιαφέρει μόνο η αγάπη»

Πόσο καλός όμως μπορεί να είναι κάποιος στην πρόβλεψη του IQ με γενετικά τεστ; Η απάντηση είναι «όχι πολύ καλός», σύμφωνα με τον Σάι Κάρμι, αναπληρωτή καθηγητή στο Εβραϊκό Πανεπιστήμιο της Ιερουσαλήμ, ο οποίος πρωτοστάτησε στα μοντέλα που χρησιμοποιούνται για τέτοιες προβλέψεις. Ο Κάρμι είπε ότι οι ερευνητές έχουν βρει κάποια συσχέτιση μεταξύ της γνωστικής ικανότητας και του σωρευτικού αποτελέσματος χιλιάδων παραλλαγών στο ανθρώπινο γονιδίωμα. Τα τρέχοντα μοντέλα εξηγούν περίπου το 5% έως 10% των διαφορών στη γνωστική ικανότητα μεταξύ των ανθρώπων, σημείωσε.

Εάν οι γονείς κατατάξουν τα έμβρυά τους με βάση το προβλεπόμενο IQ, θα μπορούσαν να κερδίσουν κατά μέσο όρο μεταξύ τριών και τεσσάρων βαθμών σε σύγκριση με την τυχαία επιλογή, είπε. «Αυτό δεν πρόκειται να κάνει τον απόγονό σας παιδί-θαύμα».

Οι ειδικοί προειδοποιούν επίσης για τις ακούσιες συνέπειες. Χαρακτηριστικά που κάποιοι μπορεί να μην επιθυμούν για τα παιδιά τους θα μπορούσαν να προκύψουν με την επιλογή υψηλού IQ. «Αν επιλέξετε αυτό που πιστεύετε ότι θα είναι το έμβρυο με το υψηλότερο IQ, θα μπορούσατε επίσης, ταυτόχρονα, άθελά σας να επιλέξετε ένα έμβρυο με τον υψηλότερο κίνδυνο Διαταραχής Αυτιστικού Φάσματος», τονίζει ο Γκούσεφ, στατιστικός γενετιστής του Χάρβαρντ.

Οι επιστήμονες σημειώνουν ότι υπάρχουν πιο παραδοσιακοί τρόποι χιλιετιών για να αποκτήσει κανείς ένα ευφυές παιδί, όπως η εκπαίδευση ή η αναπαραγωγή με ένα άλλο έξυπνο άτομο. «Αυτό είναι πιθανώς πιο διασκεδαστικό», δήλωσε η Πόλα Αμάτο, γιατρός γονιμότητας στο Πανεπιστήμιο Υγείας και Επιστημών του Όρεγκον.

Στη Silicon Valley, ακόμη και οι παραδοσιακές προσεγγίσεις κοστίζουν, με τα στελέχη τεχνολογίας να προσλαμβάνουν επαγγελματίες για να βρουν έξυπνους συντρόφους. «Η νοημοσύνη και το υψηλό IQ συζητούνται συνεχώς», δήλωσε ο Ντόνελι, προξενητής υψηλού επιπέδου, με έδρα το Ντάλας. Αν και δεν συζητείται τόσο ανοιχτά, όλοι αυτοί οι πελάτες σκέφτονται τους μελλοντικούς τους απογόνους. «Θέλουν να μεγαλώσουν παιδιά υψηλής απόδοσης. Δεν σκέφτονται μόνο την αγάπη, σκέφτονται τη γενετική, τα εκπαιδευτικά αποτελέσματα και την κληρονομιά».

«Περισσότερες ιδιοφυΐες κατά της ΑΙ»

Ένα ασυνήθιστο κίνητρο τέλος για τη δημιουργία πιο έξυπνων μωρών προτάσσει μια ομάδα επιστημόνων υπολογιστών στο Μπέρκλεϊ. Γνωστοί ως ορθολογιστές, φοβούνται ότι η Τεχνητή Νοημοσύνη αποτελεί υπαρξιακό κίνδυνο για την ανθρωπότητα.

«Πιστεύουν ότι ένας από τους τρόπους με τους οποίους ενδεχομένως θα μπορούσαμε να δημιουργήσουμε ασφαλή Τεχνητή Νοημοσύνη είναι αν είχαμε πιο έξυπνους ανθρώπους να την κατασκευάζουν», δήλωσε ο Χσου, συνιδρυτής της Genomic Prediction.

«Μερικοί από αυτούς τους τύπους είναι αφοσιωμένοι σε ένα μακροπρόθεσμο πρόγραμμα ευγονικής όπου δημιουργούν πιο έξυπνους ανθρώπους, και οι πιο έξυπνοι άνθρωποι είναι αυτοί που κάνουν την Τεχνητή Νοημοσύνη ασφαλή».