Δυτικά της Μονής του Αγίου Ιωάννου του Θεολόγου στην Πάτμο, η συνοικία με την επωνυμία τ΄Αλλοτεινά, είναι δημιούργημα Κωνσταντινουπολιτών προσφύγων της ΄Αλωσης του 1453. Πλούσιοι πρόσφυγες διαμορφώνουν την πολιτισμική και πολιτιστική εικόνα της Χώρας αναδεικνύοντας μια αστική κοινωνία. Ναυτικοί, έμποροι και καλλιτέχνες, άφησαν τα ίχνη τους στον τόπο. Εκτός από τα σπίτια τους, φροντίζουν και για τις εκκλησίες τους. Τις κοσμούν με εξαίσια δείγματα ξυλογλυπτικής τέχνης και με εκπληκτικές τοιχογραφίες, ανοίγοντας δρόμους εκτός από εμπορικούς και καλλιτεχνικούς με την Βενετοκρατούμενη Κρήτη. Την πτώση του Χάνδακα (1669), ακολουθεί η κάλυψη της Ανατολικής πλευράς της Χώρας από πρόσφυγες. Από τα τέλη του 16ου αι η Πάτμος έχει λαμπρές εκκλησίες, πολλές από τις οποίες κατέχουν και το ρόλο καταφυγίου στην περίπτωση των πειρατικών επιδρομών που ταλάνιζαν τη Μεσόγειο γενικότερα και το Αιγαίο ειδικότερα. Ανάμεσα τους και ο παλαιός ενοριακός Ναός της Μεγάλης Παναγίας, (ο Ναός αυτός ορίστηκε πρόσφατα Καθεδρικός Ναός της Πατριαρχικής Εξαρχίας Πάτμου) μαζί με του Χριστού, αποτελούσαν προσφορά στο Κοινό του νησιού των Αυτοδιοικητικών της εποχής
Η περιπέτεια της καμπάνας απο το 1517
Η πρώτη εκκλησία της Μεγάλης Παναγίας, με πύργο και κρυφές εισόδους, από πολύ νωρίς ξεχώριζε για την ομορφιά της! Οι κάτοικοι φρόντισαν ακόμη και η καμπάνα της να αποτελεί χαρακτηριστικό δείγμα του πλούτου και της καλαισθησίας τους. Έτσι λοιπόν, οι ναυτικοί της, που είχαν ιδιαίτερα ανεπτυγμένες εμπορικές σχέσεις με τα λιμάνια της Δύσης φρόντισαν να βρουν και να φέρουν στον τόπο τους μια ξεχωριστή καμπάνα. Ζυγίζει εκατό κιλά, αποτελείται από μπρούντζο με κράμα χαλκού και κασσίτερου, χυτεύθηκε στα 1517 στη βόρεια Ιταλία και αποτελεί μαρτυρία της διακίνησης εκκλησιαστικής μεταλλοτεχνίας στη Μεσόγειο κατά τις αρχές του 16ου αιώνα. Συγκεκριμένα προέρχεται από το Σαλόδιο, σημερινό Σαλό της Λομβαρδίας με χυτευτή τον Antonio Aldricis. Για περίπου 300 χρόνια αυτή η καμπάνα χτυπούσε αδιάκοπα στην εκκλησία. ΄Όμως στο πρώτο μισό του 19ου αι, ίσως ένεκα φθοράς του καμπαναριού ή από σεισμό, η καμπάνα έπεσε παρουσιάζοντας ρωγμή 12 εκατοστών ενώ έσπασαν και τμήματα του χείλους της αναγκάζοντας τους κατοίκους να χτίσουν νέο με τρεις καμπάνες, αφήνοντας τα ίχνη του παλιού. Περί τα 1830 τοποθετήθηκαν τρείς νέες καμπάνες στο νεόδμητο καμπαναριό.Έτσι, η πρώτη φυλάχθηκε από τους εφημέριους.
Το συνεργείο των Πατμίων μαστόρων Χρήστου και Θωμά Υψηλάντη μόλις έχει τοποθετήσει την συντηρημένη ιστορική καμπάνα στην εκκλησία της Μ.Παναγίας
Τρία αδέλφια συνέβαλαν στην ακριβή συντήρησή της
Τρία αδέλφια, γείτονες στην εκκλησία, ο Johannes Schwarzenberg, Gabriella Dixon και Alexander Schwarzenberg,αποφάσισαν στη μνήμη των γονέων τους Erkinger και Ελισάβετ, μετά από συνεννόηση με την Μονή του Αγίου Ιωάννου του Θεολόγου και τον Δήμο της Πάτμου, να μεταφέρουν την καμπάνα στην Αυστρία. Εκεί στο ιστορικό χυτήριο καμπανών GRASSMAYR GLOCKENGIESSEREI GmbH του ΄Ινσμπουργκ και με τρόπο «χειρουργικό» έγινε η αποκατάστασή της. Συγκολλήθηκαν: ρωγμή μήκους 12 εκ, δύο νέα χυτά τμήματα βραχιόνων ενώ συμπληρώθηκαν και τα θραύσματα που έλλειπαν. Έτσι η καμπάνα πήρε και το φυσικό της χρώμα μετά από την τελευταίας τεχνολογίας επένδυση με αμμοβολή. Το δε γλωσσίδι στηρίζεται σε γρανάζι.
Τα αδέλφια ανέθεσαν στον γνωστό τεχνίτη εργολάβο του νησιού κ. Χρήστο Υψηλάντη τον γιό του Αντιδήμαρχο Καθημερινότητας και Περιβάλλοντος Δήμου Πάτμου κ.Θωμά Χ. Υψηλάντη και το συνεργείο του να ξαναστήσουν όπως ακριβώς ήταν με βάση τα ίχνη και τα στοιχεία που διασώζονται, το καμπαναριό με τον χαρακτηριστικό μεταλλικό σταυρό ,στην προτεραία του θέση στη Β Δ πλευρά της εκκλησίας.
Η περιφορά του Επιταφίου της Μεγάλης Παναγιάς την παραμονή του Δεκαπενταύγουστου στις πλατείες της Χώρας ενώ ψάλλονται τα Εγκώμια της Κοιμήσεως της Θεοτόκου απο τον κλήρο της Ι.Μονής του Αγίου Ιωάννου του Θεολόγου με τον ηγούμενο και Πατριαρχικό ΄Έξαρχο Πάτμου κ. Κύριλλο
Θα ξαναχτυπήσει το Δεκαπενταύγουστο
΄Όπως είπε στην ΕΡΤ Ν.Αιγαίου ο κ. Θωμάς Υψηλάντης, « οι δωρητές θέλουν να ξαναχτυπήσει η καμπάνα αυτή στη γιορτή της Μεγάλης Παναγιάς το Δεκαπενταύγουστο φέτος συνοδεύοντας με τον ήχο της την περιφορά του Επιταφίου της, όπως γίνεται αιώνες τώρα , την παραμονή της μεγάλης γιορτής».
Ένα μοναδικό τελετουργικό, που συγκεντρώνει εκατοντάδες πιστών απ΄όλο τον κόσμο. Ιερομόναχοι του νησιού, με επικεφαλής τον Ηγούμενο της Μονής του Αγίου Ιωάννου του Θεολόγου, περιφέρουν τον Επιτάφιο της Παναγίας στις τρεις πλατείες της Χώρας, ψάλλοντας τα εγκώμια τα ειδικά γραμμένα για την Κοίμηση της Θεοτόκου.
Ο κ. Υψηλάντης ευχαρίστησε τα τρία νέα αυτά παιδιά για την προσφορά τους, υπογραμμίζοντας πως διαμένουν στην Πάτμο, την οποία γνωρίζουν «εξ απαλών ονύχων» το μεγαλύτερο μέρος του χρόνου. «Μάλιστα, πρόσθεσε ο κ. Υψηλάντης τις αμέσως επόμενες ημέρες για γίνει επίσημα από το Δήμο η αποδοχή της δωρεάς, με την απονομή μιας τιμητικής πλακέτας και άλλης μία που θα τοποθετηθεί στο σημείο της καμπάνας, για να θυμίζει την όμορφη πράξη τους που χειροκρότησε ολόκληρο το ιερό νησί της Πάτμου».
