Η απότομη αύξηση στις τιμές βασικών τροφίμων, τόσο στην Ευρώπη όσο και διεθνώς, αποδίδεται όχι μόνο σε αυξημένα κόστη παραγωγής ή στον πόλεμο στην Ουκρανία, αλλά και σε ακραία καιρικά φαινόμενα, σύμφωνα με νέα έρευνα.

Η μελέτη, που δημοσιεύεται στο euronews εξετάζει την επίδραση των κλιματικών συνθηκών στις τιμές 16 βασικών διατροφικών προϊόντων σε 18 χώρες, από το 2022 έως το 2024. Ανάμεσά τους περιλαμβάνονται οι βρετανικές πατάτες και το ισπανικό ελαιόλαδο, με την αύξηση της τιμής τους να αποδίδεται σε πρωτοφανή κύματα καύσωνα, ξηρασίας ή καταρρακτωδών βροχών.

Πατάτες στο Ηνωμένο Βασίλειο και ελαιόλαδο στην Ισπανία

Στο Ηνωμένο Βασίλειο, οι τιμές της πατάτας αυξήθηκαν κατά 22% μόνο τον Φεβρουάριο του 2024, λόγω των έντονων βροχοπτώσεων του χειμώνα. Όπως σημειώνει η Άμπερ Σόγιερ από το ECIU, η Βρετανία υπέστη μία από τις χειρότερες χρονιές σε επίπεδο αγροτικής παραγωγής, με συνεχείς εναλλαγές από καύσωνες σε καταρρακτώδεις βροχές.

Στην Ισπανία, η ανομβρία του 2022 και του 2023 είχε ως αποτέλεσμα τη μείωση της παραγωγής ελαιολάδου κατά 50%, οδηγώντας τις τιμές σε αύξηση 50% μέσα σε έναν χρόνο. Οι υψηλές θερμοκρασίες την άνοιξη κατέστρεψαν πολλά ανθισμένα ελαιόδεντρα, ενώ οι λιγοστοί καρποί που απέμειναν ήταν μικροί και αφυδατωμένοι λόγω της λειψυδρίας.

Ο φετινός Μάιος ήταν ο δεύτερος θερμότερος στην ιστορία, σύμφωνα με την Υπηρεσία Copernicus της ΕΕ, με τμήματα της βορειοδυτικής Ευρώπης να καταγράφουν τη χαμηλότερη υγρασία εδάφους από το 1979.

Ακραίες θερμοκρασίες στην Ασία και στις ΗΠΑ

Στην Ανατολική Ασία, κύματα καύσωνα το 2024 προκάλεσαν ρεκόρ θερμοκρασιών σε Νότια Κορέα, Ιαπωνία, Κίνα και Ινδία. Η τιμή του κορεατικού λάχανου αυξήθηκε κατά 70% και του ιαπωνικού ρυζιού κατά 48% σε ετήσια βάση, μέχρι τον Σεπτέμβριο του 2024.

Στις ΗΠΑ, η ξηρασία στην Καλιφόρνια και την Αριζόνα οδήγησε σε άνοδο 80% στις τιμές παραγωγού λαχανικών, μέσα σε έναν χρόνο.

Καφές, σοκολάτα και κλιματική κρίση

Η Γκάνα και η Ακτή Ελεφαντοστού, υπεύθυνες για σχεδόν το 60% της παγκόσμιας παραγωγής κακάο, υπέστησαν ισχυρά κύματα καύσωνα τον Φεβρουάριο του 2024, με τις τιμές του κακάο να αυξάνονται κατά 300% έως τον Απρίλιο.

Παρόμοια αύξηση παρατηρήθηκε και στις τιμές καφέ, λόγω ξηρασίας στο Βιετνάμ και στη Βραζιλία.

Επιπτώσεις στη δημόσια υγεία και τις κοινωνίες

Οι ερευνητές επισημαίνουν ότι η αύξηση των τιμών τροφίμων ενισχύει τις κοινωνικές ανισότητες και επηρεάζει άμεσα τη διατροφική ασφάλεια των ευάλωτων νοικοκυριών. Οι φτωχότερες χώρες και κοινωνικά στρώματα πλήττονται δυσανάλογα, καθώς ξοδεύουν μεγαλύτερο ποσοστό του εισοδήματός τους σε τρόφιμα.

Τα νοικοκυριά οδηγούνται σε φθηνότερες, αλλά λιγότερο θρεπτικές επιλογές, γεγονός που μπορεί να επιδεινώσει προβλήματα όπως η καρδιοπάθεια, ο διαβήτης τύπου 2 και μορφές καρκίνου που σχετίζονται με την κακή διατροφή.

Παράλληλα, ιστορικά δεδομένα δείχνουν ότι η αύξηση στις τιμές τροφίμων συνδέεται συχνά με κοινωνικές αναταραχές και πολιτική αστάθεια. Στις εκλογές του 2024 στο Ηνωμένο Βασίλειο και στις ΗΠΑ, όπως και στην Αργεντινή το 2023, το ζήτημα του κόστους διαβίωσης και ειδικά της ακρίβειας στα τρόφιμα αναδείχθηκε σε βασικό διακύβευμα.

Η ανάγκη για έγκαιρη προσαρμογή

Η μελέτη καταλήγει με σαφή έκκληση για επείγουσα δράση στον τομέα της αγροτικής προσαρμογής και ανθεκτικότητας. Οι επιστήμονες προτείνουν την αξιοποίηση κλιματικών προβλέψεων εποχιακής ή διετούς βάσης, ώστε οι αγρότες να προσαρμόζουν εγκαίρως τις καλλιέργειες και τον προγραμματισμό τους.

Τονίζουν, ωστόσο, ότι η υλοποίηση λύσεων όπως η αλλαγή καλλιεργειών ή η χρήση αρδευτικών συστημάτων συναντά εμπόδια – τόσο οικονομικά όσο και πολιτικά.