Με αφορμή την πρόσφατη μεγάλη πυρκαγιά στην Φώκεα και σύμφωνα με τον Υπουργό Κλιματικής Κρίσης και πολιτικής προστασίας, Γιάννη Κεφαλογιαννη, τα πρώτα στοιχεία δείχνουν ότι προκλήθηκε από καλώδιο του ΔΕΔΔΗΕ.
Η Ελλάδα κάθε καλοκαίρι φλέγεται από έναν ακήρυχτο πόλεμο δασικών πυρκαγιών. Τα στοιχεία είναι αποκαρδιωτικά, οι αιτίες και οι παθογένειες των κρατικών μηχανισμών επίσης είναι γνωστές, το χειρότερο όλων είναι ότι από τα παθήματα των δασικών πυρκαγιών δεν διδάσκονται οι αρμόδιοι εμπλεκόμενοι φορείς, αρχής γενομένης από την Τοπική Αυτοδιοίκηση μέχρι και το εκάστοτε επιτελείο Πολιτικής Προστασίας.
Οι δασικές πυρκαγιές που σχετίζονται με τα εναέρια δίκτυα υψηλής τάσης αποτελούν ένα διαρκώς αυξανόμενο πρόβλημα σε περιοχές με μεσογειακό κλίμα, όπως η Ελλάδα.
Οι δασικές πυρκαγιές είναι μια από τις σημαντικότερες φυσικές καταστροφές, με σοβαρές περιβαλλοντικές, οικονομικές και κοινωνικές επιπτώσεις. Ο ρόλος της ανθρώπινης δραστηριότητας είναι καθοριστικός, και οι γραμμές μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας έχουν αναγνωριστεί ως δυνητικός παράγοντας πρόκλησης πυρκαγιών σε ορεινές και δασικές περιοχές. Η μεταφορά ενέργειας μέσω εναέριων καλωδίων υψηλής τάσης, αν και ευρέως διαδεδομένη, συνοδεύεται πάντα από αυξημένο κίνδυνο πρόκλησης πυρκαγιάς, ιδίως σε συνθήκες ξηρασίας και ισχυρών ανέμων.
Οι κυριότεροι μηχανισμοί πρόκλησης πυρκαγιών είναι:
●Ηλεκτρικοί σπινθήρες λόγω επαφής καλωδίων μεταξύ τους ή με κλαδιά/αντικείμενα.(arc)
●Βραχυκυκλώματα εξαιτίας μη επαρκούς απόστασης από τη βλάστηση.
●Κατάρρευση στύλων λόγω φυσικής φθοράς ή έντονων καιρικών φαινομένων.
●Κεραυνοί που πλήττουν τις εναέριες γραμμές και προκαλούν εύφλεκτες εκκενώσεις.
Στην Καλιφόρνια (ΗΠΑ), οι πυρκαγιές του 2018 (Camp Fire) που κόστισαν 85 ζωές αποδόθηκαν σε σπινθήρα από εναέρια γραμμή της εταιρείας PG&E.
Στην Ελλάδα: Με Έκθεση της ΡΑΕ (2021) κατέγραψε ότι πάνω από το 5% των πυρκαγιών είχαν σύνδεση με ηλεκτρικές εγκαταστάσεις. Στην Εύβοια (2021), αναφέρθηκαν προβλήματα σε γραμμές μεταφοράς κατά την έναρξη της πυρκαγιάς.
Είναι η υπογειοποίηση των εναερίων κσλωδίων η λύση; Δηλαδή όταν μιλάμε για υπογειοποίηση , αναφερόμαστε στην αντικατάσταση εναέριων γραμμών μεταφοράς ή διανομής με καλώδια τοποθετημένα σε υπόγειους αγωγούς ή σήραγγες.
Σίγουρα τα πλεονεκτήματα είναι πολλά, όπως για παράδειγμα, ο μηδενικός κίνδυνος ανάφλεξης από εξωτερικούς σπινθήρες, η ανθεκτικότητα σε καιρικά φαινόμενα και σεισμούς, η μείωση της οπτικής ρύπανσης και η βελτίωση του τοπίου. Και σίγουρα η αποφυγή βλαβών από πτώσεις δέντρων ή ζώων. Όμως το κόστος επένδυσης είναι αστρονομικό σε συνδυασμό με τις δυσκολίες εντοπισμού και αποκατάστασης τυχόν βλαβών σε τμήμα του υπογείου δικτύου
Τα κόστη υπογειοποίησης εξαρτώνται από πολλούς παράγοντες: ισχύς δικτύου, μορφολογία εδάφους, τύπος καλωδίων, απόσταση.
Ενδεικτικά κόστη: Μέση τάση (20kV) 80.000€/Km, ενώ για Υψηλή τάση (150kV – 400kV) ξεπερνά τα 120.000 €/Km) Επίσης τα υπόγεια δίκτυα έχουν προσδόκιμο ζωής >60 έτη και πολύ χαμηλό κόστος συντήρησης σε σύγκριση με τα εναέρια.
Ο ΔΕΔΔΗΕ έχει ξεκινήσει μικρής κλίμακας έργα υπογειοποίησης σε νησιά και τουριστικές περιοχές και σε κάποιες περιαστικές δασικές περιοχές. Σε ένα συνολικό εθνικό εναέριο δίκτυο 240 χιλιάδων χιλιομέτρων μέχρι σήμερα έχουν υπογειοποιηθεί σχεδόν τα 24 χιλιάδες χιλιόμετρα.
Η προτεραιότητα του ΔΕΔΔΗΕ είναι κυρίως σε ζώνες υψηλού κινδύνου, όπως περιοχές Natura, πευκοδάση και περιοχές με έντονη τουριστική ή οικιστική δραστηριότητα. Για να υλοποιηθεί σχεδόν όλο το δίκτυο θα πρέπει η χώρα να επενδύσει πάνω από 30 δισ ευρώ. Αν σκεφτεί κανείς ότι η χρηματοδότηση μέσω ΕΣΠΑ και Ταμείου Ανάκαμψης για τέτοια έργα δεν υπερβαίνουν τα 450 με 500 εκατ. ευρώ στην πενταετία, καταλαβαίνει κανείς πόσες δεκαετίες θα χρειαστούν ακόμα για να ολοκληρωθεί ένα τέτοιο μεγάλο πρότζεκτ.
Μάλλον πρέπει να στραφούμε σε πιο ρεαλιστικές λύσεις, όπως τα μέτρα που καθορίζονται απο τα εθνικά σχέδια της Πολιτικής Προστασίας για την προστασία των δασών από πυρκαγιές. Ενδεικτικά αναφέρονται κάποια από αυτά:
●Υποχρεωτικός καθαρισμός βλάστησης κάτω από εναέριες γραμμές με την συμμετοχή και των ΟΤΑ
● Ψηφιακή παρακολούθηση δικτύων με αισθητήρες για πρόληψη βλαβών.
● Διαβούλευση με τοπικές κοινωνίες για την επιλογή περιοχών προτεραιότητας.
Σίγουρα ιδανικά θα ήταν να έχουμε υπογειοποίηση όλο το εναέριο μας δίκτυο, μέχρι τότε η πρόληψη είναι το μεγαλύτερο και οικονομικότερο όπλο μας για την προστασία των δασών.
