Αφότου ΗΠΑ και Κίνα συμφώνησαν στη Γενεύη να μειώσουν τους δασμούς από τα αστρονομικά ύψη στα οποία τα είχαν εκτινάξει, οι εντάσεις μεταξύ των δύο μεγαλύτερων οικονομιών του πλανήτη τώρα κλιμακώνονται σχετικά με την πρόσβαση σε ημιαγωγούς και σπάνιες γαίες. Και το Πεκίνο φαίνεται ολοένα και περισσότερο να έχει πλεονέκτημα, όπως εκτιμά σε ανάλυσή του το Bloomberg.

Ο πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ κατηγόρησε την Παρασκευή την Κίνα ότι παραβίασε τη συμφωνία που επιτεύχθηκε τον περασμένο μήνα και ζήτησε μια τηλεφωνική επικοινωνία με τον Κινέζο ομόλογό του Σι Τζινπίνγκ για να διευθετηθούν τα πράγματα.

Καθώς η Κίνα διατηρεί περιορισμούς σε μέταλλα κρίσιμα για την εθνική ασφάλεια των ΗΠΑ, η Ουάσινγκτον εντείνει τους δικούς της τεχνολογικούς περιορισμούς

Το κύριο σημείο τριβής φαίνεται να είναι οι σπάνιες γαίες (ή κρίσιμα ορυκτά), με τους Αμερικανούς αξιωματούχους να παραπονιούνται ότι το Πεκίνο δεν είχε αυξήσει τις εξαγωγές που απαιτούνται για ηλεκτρονικά είδη αιχμής. Οι ΗΠΑ έχουν δηλώσει ότι η απόφαση για μείωση των δασμών εξαρτάται από μια κινεζική συμφωνία για την άρση των ελέγχων στις εξαγωγές σε ορισμένες σπάνιες γαίες.

«Θα απαιτηθεί μια συζήτηση μεταξύ των προέδρων των δύο χωρών», δήλωσε τη Δευτέρα σε σύντομη συνέντευξη στο τηλεοπτικό κανάλι του Bloomberg ο αναπληρωτής υπουργός Οικονομικών των ΗΠΑ, Μάικλ Φόλκεντερ.

Η γραμματέας Τύπου του Λευκού Οίκου, Καρολίν Λίβιτ, δήλωσε τη Δευτέρα ότι είναι «πιθανό» οι ηγέτες να μιλήσουν αυτή την εβδομάδα, ωστόσο η κινεζική πρεσβεία στην Ουάσινγκτον δεν επιβεβαίωσε αυτή την εξέλιξη.

Ο Φόλκεντερ πρόσθεσε ότι οι ΗΠΑ και η Κίνα «συνεχίζουν να έχουν συνομιλίες» και αξιωματούχοι της κυβέρνησης Τραμπ παροτρύνουν τους ομολόγους τους «να εκπληρώσουν τις υποχρεώσεις που ανέλαβαν στη Γενεύη για να ξεκλειδώσουν αυτές τις εξαγωγές».

Καθώς η Κίνα διατηρεί περιορισμούς σε μέταλλα κρίσιμα για την εθνική ασφάλεια των ΗΠΑ, η Ουάσινγκτον εντείνει τους δικούς της τεχνολογικούς περιορισμούς. Τις τελευταίες τρεις εβδομάδες, οι ΗΠΑ έχουν απαγορεύσει την αποστολή κρίσιμων εξαρτημάτων κινητήρων αεριωθούμενων στην Κίνα, έχουν περιορίσει την πρόσβαση του Πεκίνου σε λογισμικό σχεδιασμού μικροτσίπ και έχουν επιβάλει νέους περιορισμούς στους ημιαγωγούς της Huawei Technologies.

Αυτή η εξέλιξη έχει προκαλέσει οργή στη δεύτερη μεγαλύτερη οικονομία στον κόσμο. Κινέζοι αξιωματούχοι τη Δευτέρα δεσμεύτηκαν να απαντήσουν και κατηγόρησαν τις ΗΠΑ ότι υπονομεύουν τη συμφωνία της Γενεύης, μειώνοντας την πιθανότητα μιας τηλεδιάσκεψης των ηγετών.

Η διαμάχη αυτή μπορεί να θέσει σε κίνδυνο την εύθραυστη εμπορική εκεχειρία μεταξύ Ουάσινγκτον και Πεκίνου. Θεωρητικά, οι δασμοί θα μπορούσαν να επανέλθουν σε ποσοστό άνω του 100% μετά την περίοδο διαπραγμάτευσης των 90 ημερών.

Είναι αβέβαιο εάν η διαμάχη για τους περιορισμούς των εξαγωγών θα εκτροχιάσει τις σχέσεις. Ο Τραμπ έχει κίνητρο να το αποφύγει αυτό, μετά τη συρρίκνωση της αμερικανικής οικονομίας στις αρχές του έτους και τον πανικό των αγορών υπό το βάρος των τεράστιων δασμών.

Δυνατότητες τεχνολογικής αντεπίθεσης της Κίνας

Για χρόνια, η Ουάσινγκτον πιστευόταν ότι είχε το πλεονέκτημα έναντι της Κίνας στον αγώνα για τεχνολογική κυριαρχία χάρη στον έλεγχό της στις αλυσίδες εφοδιασμού ημιαγωγών. Ο Σι έχει δείξει ότι είναι έτοιμος να αντεπιτεθεί, εν μέρει αυστηροποιώντας τους ελέγχους σε κρίσιμα ορυκτά, σε μια προσπάθεια να αναγκάσει τις ΗΠΑ να χαλαρώσουν τους περιορισμούς τους.

Ενώ η κυβέρνηση Τραμπ έχει δείξει ελάχιστα σημάδια υποχώρησης στους περιορισμούς των ημιαγωγών, γρήγορα ανακάλυψε ότι η αντικατάσταση της Κίνας ως προμηθευτή σπάνιων γαιών θα μπορούσε να διαρκέσει χρόνια και να προκαλέσει πόνο σε βασικές βιομηχανίες. Το ασιατικό κράτος παράγει σχεδόν το 70% των μετάλλων παγκοσμίως που είναι κρίσιμα για την κατασκευή μαχητικών αεροσκαφών, ράβδων ελέγχου πυρηνικών αντιδραστήρων και άλλης κρίσιμης τεχνολογίας.

Η Κίνα κερδίζει έδαφος στην αντιπαράθεση, σύμφωνα με τον Κόρι Κομπς, αναπληρωτή διευθυντή της συμβουλευτικής Trivium China, η οποία ειδικεύεται στις αλυσίδες εφοδιασμού. Η Ουάσινγκτον απέχει ακόμη μια δεκαετία από την εξασφάλιση σπάνιων γαιών ανεξάρτητα από το Πεκίνο, ενώ οι κινεζικές εταιρείες έχουν αναπτύξει ικανές εναλλακτικές λύσεις στα περισσότερα αμερικανικά μικροτσίπ, είπε.

«Η μόχλευση της Κίνας είναι πιο ανθεκτική από μεγάλο μέρος της μόχλευσης των ΗΠΑ σε αυτό το στάδιο», πρόσθεσε. «Δεν είμαι σίγουρος αν αυτό λειτουργεί καλά για τις ΗΠΑ».

Πόλεμος στην εφοδιαστική αλυσίδα

Στο πλαίσιο της συμφωνίας που επιτεύχθηκε στην Ελβετία, η Κίνα υποσχέθηκε να άρει ή να αναστείλει τα «μη δασμολογικά αντίμετρα που ελήφθησαν κατά των Ηνωμένων Πολιτειών» μετά την ανακοίνωση τιμωρητικών δασμών από τον Τραμπ τον Απρίλιο. Η κινεζική κυβέρνηση δεν έδωσε λεπτομέρειες για το τι συνεπάγεται αυτό.

Οι εξαγωγείς σπάνιων γαιών πρέπει να υποβάλουν αίτηση για άδειες από το Υπουργείο Εμπορίου. Αυτή η διαδικασία είναι αδιαφανής και δύσκολο να επαληθευτεί, επιτρέποντας στους αξιωματούχους να την ενεργοποιούν και να την απενεργοποιούν ξανά με μικρή ορατότητα από τον έξω κόσμο.

Η γραφειοκρατία που εμπλέκεται έχει προκαλέσει καθυστερήσεις, οι οποίες μόλις τώρα δείχνουν σημάδια χαλάρωσης. «Βλέπουμε ορισμένες εγκρίσεις να έρχονται – σίγουρα πιο αργά από ό,τι θα ήθελε η βιομηχανία», δήλωσε ο Μάικλ Χαρτ, πρόεδρος του Αμερικανικού Εμπορικού Επιμελητηρίου στην Κίνα. «Μέρος της καθυστέρησης σχετίζεται με την Κίνα που εργάζεται στο νέο της σύστημα».

Για ορισμένες αμερικανικές εταιρείες, τα μέταλλα δεν μπορούν να ρέουν αρκετά γρήγορα. Η Ford Motor έκλεισε προσωρινά ένα εργοστάσιο στο Σικάγο τον περασμένο μήνα επειδή είχε έλλειψη σε εξαρτήματα σπάνιων γαιών. Σε ένα συνέδριο αμυντικής αεροπορίας των ΗΠΑ στο οποίο παρευρέθηκε πρόσφατα ο Κομπς, οι σπάνιες γαίες ήταν ένα από τα κορυφαία θέματα συζήτησης. Οι συμμετέχοντες πήραν την απειλή «πολύ σοβαρά», είπε.

Τέτοιες ανησυχίες δείχνουν γιατί οι έλεγχοι εξαγωγών έχουν γίνει κεντρικός πυλώνας του πολέμου της αλυσίδας εφοδιασμού της Κίνας: Μπορούν να βλάψουν τις αμερικανικές βιομηχανίες ενώ προκαλούν μικρή ζημιά στο εσωτερικό. Οι δασμοί, σε σύγκριση, μπορεί να είναι δαπανηροί τόσο για τους Κινέζους κατασκευαστές όσο και για τους καταναλωτές.

Δίνοντας στον Σι ακόμη μεγαλύτερη επιρροή, ο αντίκτυπος των ελέγχων στις σπάνιες γαίες της Κίνας δεν περιορίζεται στους Αμερικανούς εισαγωγείς.

Ο μεγαλύτερος κατασκευαστής ηλεκτρικών σκούτερ της Ινδίας, η Bajaj Auto Ltd., προειδοποίησε την περασμένη εβδομάδα ότι η παραγωγή οχημάτων της χώρας θα πληγεί ήδη από τον Ιούλιο εάν η Κίνα δεν επαναλάβει τις αποστολές. «Τα αποθέματα και τα αποθέματα εξαντλούνται αυτή τη στιγμή», δήλωσε ο εκτελεστικός διευθυντής της εταιρείας Rakesh Sharma.

Πάνω από 30 τέτοιες αιτήσεις έχουν υποβληθεί για αποστολές σε ινδικές εταιρείες – και καμία δεν έχει εγκριθεί μέχρι στιγμής, πρόσθεσε ο Sharma. Εταιρείες από έναν άλλο μεγάλο εισαγωγέα από την Ασία άρχισαν να λαμβάνουν άδειες μόλις την περασμένη εβδομάδα, σύμφωνα με αξιωματούχο της χώρας που ζήτησε να μην κατονομαστεί.

Η πίεση της Κίνας σε όλες τις χώρες υπογραμμίζει έναν άλλο κίνδυνο για τον Τραμπ: Οι στρατηγικοί τομείς των ΗΠΑ, όπως οι μπαταρίες και οι ημιαγωγοί, εξαρτώνται από τη Νότια Κορέα και την Ιαπωνία για εξαρτήματα. Εάν το Πεκίνο αποκόψει από αυτούς τους συμμάχους των ΗΠΑ τις σπάνιες γαίες, οι αμερικανικές εταιρείες θα μπορούσαν να αντιμετωπίσουν ακόμη μεγαλύτερη πίεση.

Ο κορυφαίος διαπραγματευτής εμπορίου της Ιαπωνίας, Ριόσεϊ Ακαζάβα, χαρακτήρισε τις σπάνιες γαίες «αναμφίβολα ένα κρίσιμο θέμα για την οικονομική ασφάλεια», αφού αναδείχθηκε την Παρασκευή από τον τελευταίο γύρο εμπορικών διαπραγματεύσεων με τους Αμερικανούς ομολόγους του.

Επόμενο πεδίο μάχης

Τα κρίσιμα ορυκτά επισημάνθηκαν ως το επόμενο πεδίο μάχης στις σχέσεις ΗΠΑ-Κίνας στο αποκορύφωμα του πρώτου εμπορικού πολέμου του Τραμπ, όταν ο Σι επισκέφθηκε έναν από τους μεγαλύτερους παραγωγούς μόνιμων μαγνητών της χώρας του – ένα ταξίδι που θεωρήθηκε ευρέως ως σιωπηρή απειλή.

Τον Ιούλιο του 2023, το Πεκίνο ακολούθησε επιβάλλοντας περιορισμούς στις εξαγωγές γαλλίου και γερμανίου – ορυκτά που χρησιμοποιούνται για την κατασκευή ημιαγωγών – αφού οι ΗΠΑ προσπάθησαν να περιορίσουν την πρόσβαση της Κίνας σε τσιπ τεχνητής νοημοσύνης.

Αναγνωρίζοντας τον κίνδυνο, το Υπουργείο Άμυνας των ΗΠΑ έχει δεσμευτεί να αναπτύξει μια ολοκληρωμένη αλυσίδα εφοδιασμού σπάνιων γαιών για όλες τις εγχώριες αμυντικές ανάγκες έως το 2027.

Η έλλειψη εμπορικά βιώσιμων φυσικών αποθεμάτων, λίγοι μηχανικοί εκπαιδευμένοι στη διαδικασία εξόρυξης και περιορισμένος αριθμός εταιρειών που μπορούν να ανταγωνιστούν στα μικρά περιθώρια τιμών του κλάδου είναι μόνο μερικές από τις προκλήσεις που αντιμετωπίζει το υπουργείο.

Η κάλυψη της διαφοράς θα εξαρτηθεί επίσης από το πόσο πολύ είναι διατεθειμένη να δαπανήσει η Ουάσινγκτον. Ο Τραμπ ήδη αξιοποιεί ξένα κεφάλαια. Κατά τη διάρκεια του ταξιδιού του προέδρου τον περασμένο μήνα στη Μέση Ανατολή, η MP Materials Corp. – ο μοναδικός παραγωγός σπάνιων γαιών των ΗΠΑ – υπέγραψε συμφωνία με την κορυφαία εταιρεία εξόρυξης της Σαουδικής Αραβίας για την ανάπτυξη μιας αλυσίδας εφοδιασμού.

Οι ΗΠΑ θα μπορούσαν επίσης να εντείνουν τη συνεργασία τους με την αυστραλιανή Lynas Rare Earths Ltd. – τον μεγαλύτερο παραγωγό διαχωρισμένων σπάνιων γαιών εκτός Κίνας, αν και η επιχείρηση αυτή εξακολουθεί να στέλνει ορισμένα από τα οξείδιά της στο Πεκίνο για διύλιση. Ενώ η παραγωγική ικανότητα αυξάνεται στη Βραζιλία, τη Νότια Αφρική, την Ιαπωνία και το Βιετνάμ, δεν μπορούν να προσφέρουν άμεση λύση για τις αμερικανικές εταιρείες.

Το Πεκίνο δεν έχει εξαντλήσει την μόχλευσή του. Οι περιορισμοί μέχρι στιγμής έχουν στοχεύσει στις μεσαίες και βαριές σπάνιες γαίες, οι οποίες επικεντρώνονται σε αμυντικές εφαρμογές. Η εμπλοκή και των ελαφρών σπάνιων γαιών – όπως το νεοδύμιο και το πρασεοδύμιο – στην αντιπαράθεση θα μπορούσε να προκαλέσει ακόμη μεγαλύτερο πλήγμα στην οικονομία των ΗΠΑ, καθώς είναι πιο διαδεδομένες στα καταναλωτικά αγαθά.

Προς το παρόν, ο Σι είναι απίθανο να επιδιώξει τις πιο ακραίες επιλογές, καθώς θα μπορούσε να προκαλέσει αντιδράσεις από ευάλωτες βιομηχανίες, δήλωσε ο Νέιλ Τόμας ερευνητής για την κινεζική πολιτική στο Κέντρο Ανάλυσης της Κίνας του Ινστιτούτου Πολιτικής της Κοινωνίας της Ασίας.

«Οι έλεγχοι του Πεκίνου στις σπάνιες γαίες αποτελούν προειδοποίηση για περαιτέρω κλιμάκωση», πρόσθεσε. «Αλλά αν οι εντάσεις ΗΠΑ-Κίνας επιδεινωθούν ξανά, τότε το Πεκίνο μπορεί να αρχίσει να προκαλεί πραγματικό πόνο στις αλυσίδες εφοδιασμού άμυνας των ΗΠΑ».

Πηγή: OT