Δεν χρειάζεται μεγάλη προσπάθεια, το να καταργηθούν τα μετρητά στις συναλλαγές είναι ένα «αρκετά απλό μέτρο» στην εφαρμογή του, το οποίο «θα περιέπλεκε πολύ τη ζωή των εμπόρων ναρκωτικών» κατά τον υπουργό Δικαιοσύνης της Γαλλίας Ζεράλντ Νταρμανέν. Και πέραν αυτών «θα δυσκόλευε πολύ όλους τους απατεώνες του καθημερινού εγκλήματος», όπως χαρακτηριστικά είπε ο υπουργός.

«Ένα μεγάλο μέρος της απάτης, του καθημερινού εγκλήματος, ακόμη και των εγκληματικών δικτύων, περιλαμβάνει απάτη με μετρητά. Αλλά ο μεγάλος στόχος μας είναι να καταπολεμήσουμε τη διακίνηση των ναρκωτικών. Το έχω πει αρκετές φορές σε όσους με ρωτούν πώς μπορούμε να σταματήσουμε τα ναρκωτικά στις γειτονιές μας.  Το τέλος των μετρητών θα δυσχεράνει πολύ τη λειτουργία σημείων διακίνησης ναρκωτικών και τη δημιουργία νέων σημείων», δήλωσε στους Γάλλους γερουσιαστές την περασμένη Πέμπτη ο Νταρμανέν στο πλαίσιο ακρόασης ακρόασης της Εξεταστικής Επιτροπής της Γερουσίας για το οικονομικό έγκλημα.

Ο Ζεράλντ Νταρμανέν παραδέχθηκε ότι το μέτρο είναι «απλό στη εφαρμογή του», αλλά προϋποθέτει μια δύσκολη πολιτική απόφαση για να υλοποιηθεί. Παραδέχθηκε ότι το να ζητηθεί από τους Γάλλους να μην έχουν φράγκο στην τσέπη τους είναι ένα ριζοσπαστικό μέτρο. Παραδέχθηκε επίσης ότι ακόμα και η πλήρης κατάργηση της κυκλοφορίας κερμάτων και χαρτονομισμάτων δεν θα καταργήσει πλήρως τη διακίνηση ναρκωτικών, η οποία «δίχως αμφιβολία θα συνεχίσει να υπάρχει στη χώρα».

Η αδυναμία συναλλαγών με ρευστό μπορεί να μην καταργήσει τη μάστιγα των ναρκωτικών, αλλά θα δυσχεράνει το έργο των ναρκεμπόρων. Διότι «από τη στιγμή που το ηλεκτρονικό χρήμα είναι ανιχνεύσιμο, όπως επίσης είναι συχνά και τα κρυπτονομίσματα, καθίσταται πολύ πιο περίπλοκο τόσο για τον χρήστη όσο και για τον διακινητή-λιανοπωλητή των ναρκωτικών ξεφύγουν από τους ελέγχους», τόνισε ο υπουργός.

Φετιχισμός

Το μέτρο που προτείνει ο Νταρμανέν δεν είναι πολύ δημοφιλές, καθώς οι Γάλλοι παραμένουν προσκολλημένοι στα μετρητά, σημειώνει ο Τιμπό Ντελεάζ του γαλλικού «Figaro». Ο ρεπόρτερ εξηγεί ότι, «αν και η χρήση των μετρητών μειώνεται εδώ και αρκετά χρόνια υπέρ των τραπεζικών καρτών και πιο πρόσφατα υπέρ των συναλλαγών μέσω των έξυπνων κινητών τηλεφώνων, το 43% των πληρωμών εξακολουθούν να πραγματοποιούνται με μετρητά, σύμφωνα με έρευνα που διενήργησε πέρυσι η Κεντρική Τράπεζα της Γαλλίας».

Τα μετρητά επίσης είναι η μόνη μέθοδος πληρωμής στη Γαλλία την οποία ένας έμπορος δεν μπορεί να αρνηθεί, διότι θα αντιμετωπίσει ποινή προστίμου 150 ευρώ. Για την καταπολέμηση της απάτης, βέβαια, το ύψος του τιμήματος για την αγορά ενός αγαθού ή μιας υπηρεσίας που μπορεί να αποκτήσει κανείς πληρώνοντας με ρευστά «έχει ρυθμιστεί αυστηρά στη Γαλλία», όπως γράφει ο ρεπόρτερ του «Figaro». Ο Ντελεάζ θυμίζει ότι «πλέον απαγορεύεται η πληρωμή άνω των 1.000 ευρώ σε μετρητά, εκτός εάν πρόκειται για συναλλαγές μεταξύ ιδιωτών».

Παρατηρεί κανείς ότι στην Ελλάδα το ανώτατο επιτρεπόμενο ποσό πληρωμής με ρευστό χρήμα είναι πολύ μικρότερο, μόλις 500 ευρώ, αλλά καταστρατηγείται συστηματικά. Σε κάθε περίπτωση, οι άνθρωποι σε κάθε γωνιά της γης αντιμετωπίζουν με καχυποψία και αρνητική διάθεση τις αλλαγές στην καθημερινότητα και τις συνήθειές τους.

Επιπλέον, όταν πρόκειται για το χρήμα, οι απανταχού συναλλασσόμενοι το αντιμετωπίζουν ως φετίχ. Αρέσκονται να το πιάνουν στα χέρια τους. Είναι γνωστό ότι τη μεγαλύτερη εμμονή με τα μετρητά έχουν οι Γερμανοί, γι’ αυτό και στη χώρα τους δεν ισχύει κανένα όριο συναλλαγών με χαρτονομίσματα. Μπορεί να αγοράσει κανείς ακόμα και αυτοκίνητο με μετρητά.

Αίσθηση ελευθερίας

Ο γάλλος υπουργός Νταρμανέν, πάντως, δεν τρέφει αυταπάτες. Την επομένη της κατάθεσής του στη Γερουσία μιλώντας στο ραδιόφωνο RTL είπε ότι «είναι ρεαλιστής» και διαβεβαίωσε ότι η πρότασή του για κατάργηση των μετρητών, αν και απλή, «δεν πρόκειται να εφαρμοστεί βραχυπρόθεσμα».

Ο Νταρμανέν είπε ότι ο ίδιος θεωρεί ότι είναι μία από τις λύσεις για την αποτελεσματική καταπολέμηση της του παράνομου εμπορίου, μεταξύ των οποίων και του εμπορίου ναρκωτικών. «Δεν έχουμε τα πολιτικά μέσα για να επιβάλουμε στους ανθρώπους να συναλλάσσονται μόνο με ηλεκτρονικό, άυλο χρήμα» είπε, ενώ παραδέχτηκε ότι προτού αποφασιζόταν κάτι τέτοιο θα ήταν απαραίτητη «μια μακρά συζήτηση με τους Γάλλους» για το θέμα.

«Προσφέρουν και τα μετρητά πλεονεκτήματα στις συναλλαγές και κυρίως δίνουν την αίσθηση της ελευθερίας στους ανθρώπους, την αίσθηση ότι το κράτος δεν παρακολουθεί τους πάντες και τα πάντα ανά πάσα στιγμή», είπε ο υπουργός.

Το σουηδικό φαινόμενο

Η Σουηδία πάντως είναι μια χώρα που έχει εδώ και χρόνια αποδείξει ότι η χρήση του ηλεκτρονικού χρήματος σε μια μεγάλη ευρύτητα συναλλαγών είναι εφικτή και λειτουργική. Η όλη διαδικασία επιταχύνθηκε μετά την παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση του 2008 και ήδη από τα μέσα της περασμένης δεκαετίας δημοσιεύματα του εγχώριου και του διεθνούς τύπου περιέγραφαν το «σουηδικό φαινόμενο», δεδομένου ότι στη σκανδιναβική χώρα το ρευστό χρήμα είχε εξαφανιστεί από το εμπόριο και τις τράπεζες.

Παρεμπιπτόντως, σε πάμπολλες χώρες, της Ελλάδας συμπεριλαμβανομένης, είναι φανερό ότι η πολιτική και των κυβερνήσεων και των τραπεζών κατατείνει στην αποθάρρυνση της χρήσης μετρητών. Μετά από την οιονεί εξαφάνιση των ταμείων στα καταστήματα των τραπεζών, μετά από τη συγχώνευση των καταστημάτων των τραπεζικών ομίλων, αρχίζουν να «αραιώνουν» και τα μηχανήματα ανάληψης μετρητών (ΑΤΜ).

Ιδιαίτερα στις μεγάλες πόλεις της Σουηδίας όλοι πληρώνουν με κάρτες ή με τη συσκευή έξυπνου κινητού τηλεφώνου  τους, με την οποία διενεργούσαν ηλεκτρονικά τις συναλλαγές με την τράπεζά τους. Τα μετρητά χρησιμοποιούσαν όλο και λιγότερα άτομα αποκλεισμένα από τον ψηφιακό κόσμο, για λόγους κυρίως ηλικιακούς.

Έτσι στη χώρα το ποσοστό των πληρωμών κάθε είδους με μετρητά υποχώρησε από το 40%, που ήταν το 2010, στο 15% το 2016. Και σε αξία συγκριτικά με το σύνολο των συναλλαγών, οι συναλλαγές με χαρτονομίσματα και κέρματα στη Σουηδία αντιστοιχούσαν μόλις στο 1,4%. Το 2017 έρευνα που είχε διενεργήσει η Κεντρική Τράπεζα είχε αποκαλύψει ότι τα δύο τρίτα των Σουηδών δήλωναν ότι μπορούσαν να ζουν πλέον δίχως μετρητά στις τσέπες τους. «Είναι μια μοναδική εξέλιξη σε παγκόσμιο επίπεδο», είχε σημειώσει τότε η σουηδική Κεντρική Τράπεζα.

Μοναδική περίπτωση

Η σουηδική περίπτωση είναι όντως μοναδική. Η σκανδιναβική χώρα προσαρμόστηκε πολύ γρήγορα στη γενικευμένη τάση περιορισμού της χρήσης των μετρητών και μείωσης του αριθμού των καταστημάτων και συρρίκνωσης του εργατικού δυναμικού των τραπεζών.

Στη Γαλλία η αντίσταση των συναλλασσομένων με μετρητά είναι χαρακτηριστική και μέτρα ριζοσπαστικά σαν κι αυτό που προτείνει ο υπουργός Δικαιοσύνης Νταρμανέν, έχουν οιονεί μηδενικές προοπτικές επιτυχίας. Οι αλλαγές συντελούνται, αλλά παίρνουν περισσότερο χρόνο. Είναι χαρακτηριστικό ότι για να «ξηλωθούν» πάνω από 12.000 ΑΤΜ στη χώρα χρειάστηκε να περάσουν αρκετά χρόνια, από το 2010 έως το 2023.

Σύμφωνα με τη γαλλική Εθνική Επιτροπή Μέσων Πληρωμών, στα τέλη του 2023 το 98,8% των Γάλλων δαπανά χρήμα και τουλάχιστον δεκαπέντε λεπτά της ώρας για να διανύσει με ιδιωτικό αυτοκίνητο ή με λεωφορείο την απόσταση από την κατοικία του στο πλησιέστερο ΑΤΜ με σκοπό να «σηκώσει» χρήματα. Εξάλλου, σύμφωνα με στοιχεία της Κεντρικής Τράπεζας της Γαλλίας, το 2022 το 50% των πληρωμών στα εμπορικά καταστήματα διενεργούνταν ακόμα με μετρητά.

πηγή: ΟΤ