Κανονική αντιπαροχή σε εταιρείες real estate που θα αξιοποιήσουν δημόσια κτίρια, μεγάλο μέρος των οποίων στη συνέχεια θα διατεθούν σε ευάλωτες ομάδες, που έναντι χαμηλών ενοικίων θα αποκτήσουν το δικό τους σπίτι, προβλέπει το νομοσχέδιο του υπουργείου Κοινωνικής Συνοχής και Οικογένειας, το οποίο βρίσκεται στο συναρμόδιο υπουργείο Οικονομικών για τις τελικές «χτενίσματα», ώστε να έχει δοθεί έως το τέλος του μήνα σε δημόσια διαβούλευση. Σύμφωνα με πληροφορίες, έχουν καταγραφεί πάνω από 5.000 δημόσια ακίνητα, αλλά και αναξιοποίητα οικοπέδα, τα οποία με διεθνείς διαγωνισμούς θα ανατεθούν σε εταιρείες ώστε να διαμορφώσουν και να ανακατασκευάσουν τα ακίνητα, αλλά και να χτίσουν νέα στα υπό αξιοποίηση στρέμματα.

Η κυβέρνηση σύμφωνα με την εφημερίδα «Πρώτο Θέμα» θεωρεί ότι η απόθεση ακινήτων ιδιοκτησίας του Δημοσίου θα μειώσει τις τιμές στην αγορά ακινήτων, ενώ τα χαμηλά μισθώματα εξασφαλίζουν στέγη σε χιλιάδες ευάλωτα νοικοκυριά. Το νομοσχέδιο προβλέπει ότι οι ιδιώτες κατασκευαστές, που θα αποφασίσουν να συμπράξουν με το Δημόσιο, θα μπορούν να κρατήσουν για ίδιο όφελος έως και 70% της επιφάνειας του ακινήτου, για εκμετάλλευση και δημιουργία εμπορικών κέντρων κ.ά. Σε βάθος χρόνου, μέσω του προγράμματος θα πρέπει 5.000 άτομα ηλικίας έως 39 ετών ή νέα ζευγάρια να βρουν στέγη, είτε με κοινωνικό προσιτό ενοίκιο είτε προς αγορά είτε μέσω του μοντέλου «rent to own», δηλαδή της ενοικίασης με δυνατότητα εξαγοράς.

Έως τo προσεχές φθινόπωρο θα τρέξουν οι πρώτοι διαγωνισμοί και θα υπογραφούν οι σχετικές συμβάσεις, ώστε να διατεθούν κάποια από τα 1.600 αναξιοποίητα ακίνητα του Δημοσίου που ήδη έχουν καταγραφεί, για την κάλυψη των στεγαστικών αναγκών ή εξαγορά για όσων ανήκουν σε ευάλωτες κοινωνικές ομάδες.

Τα βασικά σημεία

Το σχέδιο νόμου προβλέπει ότι:

1. Οι κατασκευαστές θα κατασκευάσουν το κόστος ανέγερσης των κατοικιών και στη συνέχεια θα εκμεταλλευτούν έως και 70% των ακινήτων που καλύψουν το κόστος ανέγερσης, αλλά και θα προκύψει το επιδιωκόμενο κέρδος.
2. Στο πρόγραμμα «Κοινωνικής Αντιπαροχής» θα συμβάλει και η ΕΤΕπ, προσφέροντας μακροχρόνιες χρηματοδοτήσεις με εξαιρετικά ευνοϊκά επιτόκια.
3. Οι ενδιαφερόμενοι κατασκευαστές εγγράφονται σε ειδικό μητρώο, τη συγκρότηση του οποίου θα αναλάβει ο ΟΠΕΚΑ, ενώ όλο το έργο θα επιβλέπει και το υπουργείο Οικονομικών, μέσω της Γενικής Γραμματείας Δημόσιας Περιουσίας, η οποία και θα αναλάβει τα «ξεμπλοκαρισμένα» ακίνητα του Δημοσίου, προκειμένου να διατεθούν για την προώθηση της κοινωνικής αντιπαροχής.
4. Θεσπίζεται ρητά η δυνατότητα ανάθεσης στον ανάδοχο της πλήρους διαχείρισης των κοινωνικών κατοικιών (εκμίσθωση, είσπραξη, συντήρηση) για προκαθορισμένη περίοδο.
5. Προβλέπεται η μεταβίβαση «εξ αδιαιρέτου» ποσοστού επί του ακινήτου στον ανάδοχο, ενώ υπάρχει ρητή διάταξη αποδέσμευσης περιορισμών στη χρήση εάν δεν αναδειχθεί πλειοδότης σε προηγούμενο διαγωνισμό.
6. Δημιουργείται ηλεκτρονικό μητρώο στη Γενική Γραμματεία Δημιουργικής και Στεγαστικής Πολιτικής, με αναλυτική καταγραφή των διαδικασιών, διαγωνισμών και συμβάσεων, εξασφαλίζοντας διαφάνεια και καλύτερο έλεγχο.
7. Ρυθμίζονται πιο αναλυτικά τα κριτήρια και η διαδικασία για την επιλογή δικαιούχων από τον ΟΠΕΚΑ, ενώ ενισχύονται οι ρήτρες για τη δυνατότητα «rent to own», της κατοικίας έπειτα από συνεπή ενοικίαση (συγκεκριμένο χρονικό όριο και όροι συνέπειας).
8. Αποσαφηνίζεται το ελάχιστο ποσοστό κοινωνικών κατοικιών που θα παραμείνει στην ιδιοκτησία του Δημοσίου (τουλάχιστον 30%), ενώ με ρητή διάταξη αυτό βρίσκεται σε ένα εύρος (30% έως 60%), χωρίς λεπτομερή ρύθμιση των λοιπών όρων.
9. Ορίζεται το υπουργείο Κοινωνικής Συνοχής και Οικογένειας ως κεντρικός φορέας, ο οποίος κατά τρόπο οριζόντιο θα υλοποιήσει την κυβερνητική στεγαστική πολιτική σε σχέση με την κοινωνική αντιπαροχή.

Αύξηση αποθέματος

Το μεγάλο στοίχημα είναι να υπάρξει ανταπόκριση του κατασκευαστικού κλάδου, κάτι που θα φανεί αφού γνωστοποιηθεί ο κατάλογος των ακινήτων του Δημοσίου που θα διοχετευθούν στην αγορά. Το πρόγραμμα «Κοινωνική Αντιπαροχή» αναμένεται να λειτουργήσει ως καταλύτης για την αύξηση του συνολικού αποθέματος της αγοράς, ασκώντας πίεση στις τιμές. Συγκεκριμένα, τα ανεκμετάλλευτα δημόσια ακίνητα που παραμένουν ανενεργά για δεκαετίες, θα γίνουν νέα σπίτια για οικογένειες με προσιτά ενοίκια, ενώ θα τονώσουν την εκμετάλλευση των περιουσιακών στοιχείων του Δημοσίου, αυξάνοντας το απόθεμα προς διάθεση φθηνών ακινήτων.

Σύσταση φορέα

Στο σχέδιο νόμου θα προβλέπεται η σύσταση ενός κεντρικού φορέα διαχείρισης των κοινωνικών κατοικιών, ο οποίος θα αναλαμβάνει όλη τη λειτουργία του προγράμματος: από τη διαχείριση και τη συντήρηση των ακινήτων μέχρι και την επιλογή των δικαιούχων. Τρεις θα είναι οι τρόποι αξιοποίησης των έτοιμων πλέον κοινωνικών κατοικιών:

• Η ενοικίαση σε ευνοϊκές τιμές για τους ευάλωτους.
• Η πώληση των ακινήτων.
• Η ενοικίαση με τελικό στόχο τη μεταβίβαση της κυριότητας (πληρωμένες ενοικιάσεις, το οποίο σε βάθος χρόνου συμψηφίζεται με την τιμή πώλησης του ακινήτου, μέτρο που έχει τον τίτλο rent to own).
  • ο rent t