Σκληρά μέτρα για την καταπολέμηση της βίας στα πανεπιστήμια και μηδενική ανοχή ήταν το μήνυμα που έστειλε προς πάσα κατεύθυνση η υπουργός Παιδείας Σοφία Ζαχαράκη στη Σύνοδο των Πρυτάνεων, που διεξήχθη στη Χαλκιδική.
Η Σοφία Ζαχαράκη ανακοίνωσε το σχέδιο της κυβέρνησης για την αντιμετώπιση περιστατικών βίας στα πανεπιστημιακά ιδρύματα.
Μεταξύ των πιο κρίσιμων παρεμβάσεων είναι:
- Η υποχρέωση κάθε ΑΕΙ να συγκροτήσει εντός συγκεκριμένης προθεσμίας ένα και μόνο Πειθαρχικό Συμβούλιο, η άμεση έναρξη της πειθαρχικής δίωξης χωρίς περιθώρια καθυστέρησης και η ολοκλήρωση της διαδικασίας εντός 2 μηνών, με δυνατότητα παράτασης μόνο σε εξαιρετικές περιπτώσεις.
- Αυτοδίκαιη αναστολή της φοιτητικής ιδιότητας για 24 μήνες σε περιπτώσεις ποινικής δίωξης για πράξεις βίας κατά της ζωής ή της σωματικής ακεραιότητας μελών της πανεπιστημιακής κοινότητας ή για σημαντική καταστροφή εγκαταστάσεων, καθώς και αυτοδίκαιη διαγραφή σε περίπτωση αμετάκλητης ποινικής καταδίκης.
- Πειθαρχικές και διοικητικές κυρώσεις για Πρυτάνεις και μέλη ΔΕΠ που δεν ασκούν τις υποχρεώσεις τους, καθώς και αυτόματες συνέπειες όταν παραβιάζονται θεσμοθετημένες προθεσμίες.
- Υποχρέωση άμεσης κατάρτισης και επικαιροποίησης – έως το τέλος Ιουλίου – όλων των Σχεδίων Ασφαλείας με έγκριση από αρμόδια επιτροπή.
- Άμεση κατάρτιση εσωτερικών κανονισμών.
- Δημιουργία Παρατηρητηρίου Φαινομένων Βίας στο ΥΠΑΙΘΑ.
- Πλήρης στελέχωση και ενεργοποίηση της Μονάδας Ασφαλείας και Προστασίας κάθε ΑΕΙ.
- Υποχρεωτική χρήση της ακαδημαϊκής ταυτότητας ως μέσου ελέγχου εισόδου και εξόδου, κατά προτεραιότητα στους πανεπιστημιακούς χώρους των ΑΕΙ στα μεγάλα αστικά κέντρα, έως το τέλος του 2025. Επίσης, εγκατάσταση και λειτουργία κατάλληλων τεχνολογικών συστημάτων καταγραφής πρόσβασης, ως αναπόσπαστο τμήμα του συνολικού πλαισίου πρόληψης.
- Θέσπιση ειδικού ποινικού πλαισίου για την πανεπιστημιακή βία, κατά τα πρότυπα της αθλητικής και της ενδοοικογενειακής βίας, με εκδίκαση των σχετικών υποθέσεων κατά απόλυτη προτεραιότητα, τη θέσπιση ειδικών διαδικασιών και προθεσμιών για την ταχεία απονομή της δικαιοσύνης, καθώς και την επιβολή αυστηρών κυρώσεων σε περιπτώσεις οργανωμένων περιστατικών βίας.
- Σε περίπτωση αποδεδειγμένης φθοράς ή καταστροφής πανεπιστημιακής περιουσίας από φοιτητή, ο δράστης θα καλείται να αποκαταστήσει τη ζημία και σε περίπτωση μη καταβολής, η οφειλή βεβαιώνεται και θα διαβιβάζεται για είσπραξη στη Δ.Ο.Υ.
Σοφία Ζαχαράκη: Όχι στη βία και στην ανομία
«Είναι αυτονόητη υποχρέωση όλων μας να αναλάβουμε ευθύνες -και το υπουργείο αλλά και οι πρυτάνεις-, έτσι ώστε να μπορέσουμε να πούμε ένα μεγάλο όχι στη βία και στην ανομία που δεν έχει καμία θέση στο ελληνικό δημόσιο πανεπιστήμιο. Συμφωνήσαμε όλοι ότι είναι η στιγμή να αξιοποιήσουμε την εμπειρία που μέχρι τώρα είχε αποκτηθεί, το πώς μέχρι τώρα έχει εφαρμοστεί ο νόμος, πώς πρέπει να τον βελτιώσουμε, να τον ενισχύσουμε και ως κυβέρνηση έχουμε αποφασίσει ότι θα είμαστε πραγματικά πάρα πολύ αυστηροί ως προς την τήρησή του», επισήμανε η κ. Ζαχαράκη εξηγώντας ότι εντός τριμήνου -μέχρι τέλος Ιουλίου, θα πρέπει όλα τα πανεπιστήμια να έχουν καταθέσει (κατά περιπτώσεις να έχουν επικαιροποιήσει) τα σχέδια ασφαλείας.
«Σήμερα μας ενημέρωσαν πολύ περισσότερα πανεπιστήμια ότι έχουν ήδη καταθέσει σχέδια και την άλλη εβδομάδα θα δοθούν τα στοιχεία επικαιροποιημένα», διευκρίνισε, προσθέτοντας ότι τα σχέδια αυτά είναι πολύ σημαντικά, για τον επιπρόσθετο λόγο ότι αφορούν και την πολιτική προστασία».
«Θα καταγράφονται όλα αυτά σε ψηφιακή πλατφόρμα. Θα το ελέγχουμε εμείς οι ίδιοι και σε επίπεδο πολιτικής ηγεσίας το πού βρίσκεται η υλοποίηση κάθε σχεδίου δράσης και επίσης θα βάλουμε ένα χρονικό όριο έως το τέλος της χρονιάς, για την τοποθέτηση στις σχολές που έχουν το μεγαλύτερο πρόβλημα συστημάτων ελεγχόμενης εισόδου. Η ελεγχόμενη είσοδος θα εφαρμοστεί κατά προτεραιότητα εκεί που υπάρχει μεγαλύτερο πρόβλημα και όχι οριζόντια και ενιαία», σημείωσε, διευκρινίζοντας ότι πολλά πανεπιστήμια αξιοποίησαν τη χρηματοδότηση 10 εκ. ευρώ που είχε δοθεί το 2021.
«Μέχρι το τέλος της χρονιάς, μόλις κοστολογήσει κάθε πανεπιστήμιο τι ανάγκη έχει -για το κομμάτι της ηλεκτρονικής πρόσβασης, για το κομμάτι της πιθανής ανάγκης για τις κάρτες, για όλα αυτά τα οποία πρέπει να προμηθευτούν- είμαστε διατεθειμένοι να δώσουμε και έκτακτη χρηματοδότηση», πρόσθεσε.
Στέρηση φοιτητικής ιδιότητας έως και 24 μήνες
Για τη διαδικασία ποινικής αντιμετώπισης όσων συλλαμβάνονται μέσα στον χώρο του Πανεπιστημίου και ιδίως όσων έχουν την ιδιότητα του φοιτητή, η υπουργός Παιδείας επισήμανε: «Κατεύθυνση είναι να έχουμε οπωσδήποτε μία αυστηροποίηση του πλαισίου, να υπάρξουν ειδικές διατάξεις, οι οποίες σίγουρα θα επισπεύδουν και την τέλεση της δίκης, θα μειώνουν τη δυνατότητα των αναβολών, των αναστολών στην έκτιση ποινής, τα οποία βλέπουμε να συμβαίνουν αυτή τη στιγμή και μπορεί να νιώθει κάποιος ότι είναι ατιμώρητος. Η αίσθηση της ατιμωρησίας πρέπει να εκλείψει και αυτό είναι πάρα πολύ σημαντικό […]
»Η αυτοδίκαιη παύση της ιδιότητας του φοιτητή όταν συλλαμβάνεται για αξιόποινες πράξεις, μπορεί να φτάσει στους 24 μήνες -και εκεί υπάρχει μια διαβάθμιση- αλλά γίνεται αυτοδίκαια. Καταλαβαίνουμε ότι αυτό είναι μια μεγάλη αλλαγή ως προς τη μεταχείριση αυτών οι οποίοι διαπράττουν πράξεις βίας, αξιόποινες πράξεις μέσα στο ελληνικό δημόσιο πανεπιστήμιο».
Ιστορική ευθύνη
Ερωτηθείσα για τις κυρώσεις σε διοικήσεις των ιδρυμάτων σε περίπτωση μη εφαρμογής των νόμων επισήμανε: «Εγώ αισθάνθηκα σήμερα ότι θα σταθούμε όλοι στην ίδια πλευρά και η ίδια πλευρά είναι να υπερασπιστούμε πραγματικά το ελληνικό δημόσιο πανεπιστήμιο. Μπορούμε να αποτιμήσουμε αυτή τη στιγμή όλα αυτά τα καλά που έχουν γίνει από αυτή την κυβέρνηση, γιατί ήταν η ίδια κυβέρνηση το 2019, νομοθέτησε την αποκατάσταση του πραγματικού ασύλου […] Νομίζω ότι κανείς δεν θα σταθεί αυτή τη στιγμή κατώτερος των ευθυνών. Είναι ιστορική ευθύνη».
Σύντομα στη βουλή η ρύθμιση για τις διαγραφές φοιτητών
Σε ό,τι αφορά τις διαγραφές φοιτητών που έχουν συμπληρώσει το ανώτατο όριο φοίτησης, η υπουργός Παιδείας επισήμανε ότι ο νόμος θα εφαρμοστεί, αλλά σύντομα θα κατατεθεί στη βουλή νομοθετική ρύθμιση που θα αφορά τη διάκριση ενεργών και ανενεργών εγεγγραμένων με κριτήρια όπως η συμμετοχή τους σε εξετάσεις, σε εργασίες και πρακτική άσκηση, οι μονάδες ECTS που απομένουν για τη λήψη πτυχίου.
«Κάποιος ο οποίος μπορεί να είναι εγγεγραμμένος 20 και 30 χρόνια και δεν έχει κανένα ενδιαφέρον πλέον να συνεχίσει τις σπουδές, δεν μπορεί να επιβαρύνει τις λίστες του πανεπιστημίου. Ο νόμος λοιπόν θα εφαρμοστεί. Θα έρθει νομοθετική ρύθμιση -μέχρι και το τέλος του Ιουνίου θα μπορέσουμε να την έχουμε φέρει- όπου θα διακρίνουμε τον ενεργό από τον ανενεργό φοιτητή. Αυτή είναι μια πολύ σημαντική ποιοτική διάκριση, γιατί κάποιοι έχουν εμφανιστεί τα τελευταία δύο χρόνια σε εξετάσεις, έχουν πάει σε πρακτική, μπορεί να έχουν κάνει μια εργασία, μια έρευνα, μια διατριβή. Αυτό δείχνει ότι υπάρχει ενδιαφέρον να συνεχίσουν ή έχουν συγκεντρώσει ένα πολύ σημαντικό ποσοστό των μονάδων ECTS.
»Σε αυτούς οφείλουμε να δώσουμε μια δεύτερη ευκαιρία και βέβαια υπάρχει μια ειδική κατηγορία που είναι οι εργαζόμενοι ή τα άτομα με αναπηρία, άτομα που αντικειμενικά να έχουν λόγο ασθενείας ή στην οικογένεια τους μπορεί υπάρχει ένας πολύ σοβαρός λόγος ασθένειας. Νομίζω ότι με αυτές τις διαβεβαιώσεις έχουμε από τη μία τη δεδηλωμένη πρόθεσή μας να τελειώσουμε με αυτό το θέμα των ανενεργών φοιτητών, αλλά επίσης να δώσουμε και μια ευκαιρία στους ανθρώπους οι οποίοι πράγματι προσπαθούν, είναι εκεί, είναι παρούσες και παρόντες και λένε ότι θέλω μια δεύτερη ευκαιρία, αλλά αυτή δεν μπορεί προφανώς να δοθεί χωρίς προϋποθέσεις, γιατί θα αδικήσει και αυτούς οι οποίοι παρίστανται, συμμετέχουν, κάνουν όλα αυτά τα οποία καθιστούν την πανεπιστημιακή ζωή τόσο ζωτικής σημασίας».
Χρηματοδότηση και στελέχωση των ΑΕΙ
Σχετικά με τα θέματα χρηματοδότησης και στελέχωσης των ΑΕΙ που τέθηκαν από τη Σύνοδο των Πρυτάνεων η κ. Ζαχαράκη τόνισε: «Από το 2019 και μετά μέχρι σήμερα έχουμε σχεδόν 116% αύξηση χρηματοδότησης και σε τακτικό προϋπολογισμό, αλλά και σε προγράμματα όπως το ΠΔΕ για το ελληνικό δημόσιο Πανεπιστήμιο. Επίσης, με την πολύ ουσιαστική δουλειά των προκατόχων -και της Νίκης Κεραμέως και του Κυριάκου Πιερρακάκη, έχουμε διπλασιασμό των μελών ΔΕΠ στο ελληνικό Δημόσιο Πανεπιστήμιο. Όμως, επισήμαναν όλοι οι πρυτάνεις την ανάγκη αύξησης χρηματοδότησης, μιας έκτακτης επιχορήγησης μέχρι το τέλος της χρονιάς και πιθανής αύξησης και των μελών ΔΕΠ.
»Εγώ δεσμεύτηκα ότι θα εξαντλήσουμε τα περιθώρια πρώτα απ’ όλα για έκτακτη χρηματοδότηση. Συζητήσαμε και για το κτιριακό ζήτημα, για όλες αυτές τις βοήθειες και τη συνδρομή που μπορούμε να δώσουμε ως Υπουργείο στο ελληνικό δημόσιο πανεπιστήμιο, όπως επίσης και για τα πολύ σημαντικά προγράμματα διεθνοποίησης στα ελληνικά πανεπιστήμια, τα οποία έχουν εξωστρέφεια και αυτή τη στιγμή ενισχύθηκαν με χρήματα τα οποία υπερέβησαν τα 70 εκατομμύρια για συμπράξεις με πολύ σημαντικά πανεπιστήμια του εξωτερικού για μεταπτυχιακά».
