Έχουν μεγάλα, χαμογελαστά μάτια, αυτιά που προεξέχουν και μιλούν με την χαρούμενη φλυαρία ενός επτάχρονου. Κάποια φορούν ροζ φορέματα και έχουν πλεξούδες. άλλα μπλε πουκάμισα και παπιγιόν. Αλλά αυτά δεν είναι τυπικά εγγόνια. Είναι φτιαγμένα από βαμβάκι και μέταλλο, τροφοδοτούνται από τεχνητή νοημοσύνη και έχουν αναπτυχθεί ως μια εκπληκτική απάντηση στην κρίση ψυχικής υγείας των ηλικιωμένων στη Νότια Κορέα. Κάθε μέρα, περίπου 10 ηλικιωμένοι ενήλικες στη Νότια Κορέα αυτοκτονούν.

Το στοιχείο, που προέρχεται από μια ανησυχητική έκθεση που δημοσιεύθηκε τον Ιούνιο του 2025 στο Journal of the Korean Medical Association, αντικατοπτρίζει μια επίμονη και ανησυχητική τάση σε όλη την Ανατολική Ασία. Μέρη όπως η Ιαπωνία και το Χονγκ Κονγκ έχουν καταγράψει εδώ και καιρό αυξημένα ποσοστά αυτοκτονιών μεταξύ των ηλικιωμένων. Ωστόσο, η κατάσταση στη Νότια Κορέα ανησυχεί ιδιαίτερα τις τοπικές αρχές, καθώς η χώρα έχει ένα από τα υψηλότερα ποσοστά στον ανεπτυγμένο κόσμο και το υψηλότερο μεταξύ των χωρών του Οργανισμού Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ).

«Κοινωνία» υπερηλίκων

«Είναι μια πραγματική κρίση», λέει η Οθέλια Λι, καθηγήτρια κοινωνικής εργασίας στο Πανεπιστήμιο της Βόρειας Καρολίνας στο Σάρλοτ, η οποία έχει ερευνήσει την κοινωνική απομόνωση μεταξύ των ηλικιωμένων στη Νότια Κορέα. Η χώρα χαρακτηρίζεται ως «υπερ-ηλικιωμένη» κοινωνία και έχει περισσότερα από 10 εκατομμύρια άτομα ηλικίας 65 ετών και άνω. «Τώρα, αντιπροσωπεύουν το ένα πέμπτο του πληθυσμού της χώρας», λέει.β«[Συνέβη] τόσο γρήγορα που η κορεατική κυβέρνηση δεν είχε χρόνο να (δημιουργήσει) ένα κατάλληλο σύστημα συντάξεων και υποστήριξης. Το να τους αφήσουμε να αγωνίζονται δεν είναι επιλογή».

Οι ηλικιωμένοι στην Κορέα αντιμετωπίζουν μια άνευ προηγουμένου δύσκολη κατάσταση: ο ταχύς οικονομικός μετασχηματισμός της χώρας έχει προκαλέσει μια θεμελιώδη μετατόπιση στον παραδοσιακό κοινωνικό ιστό της χώρας. «Έχουμε πλέον λιγότερα πολυγενεακά νοικοκυριά και λιγότερη οικογενειακή υποστήριξη, με αποτέλεσμα ένας στους τρεις ηλικιωμένους στη Νότια Κορέα να ζει μόνος», εξηγεί ο Lee. «Αυτή η απομόνωση ευνοεί άμεσα την οικονομική πίεση, τη βαθιά μοναξιά και το αίσθημα ότι είναι βάρος, καταστάσεις που συνδέονται άμεσα με την κατάθλιψη και την αυτοκτονία».

Καθώς το πιεσμένο σύστημα δημόσιας υγείας αγωνίζεται να συμβαδίσει με αυτήν την κοινωνική μετατόπιση, η κυβέρνηση της Νότιας Κορέας στρέφεται ολοένα και περισσότερο σε εταιρείες τεχνολογίας για να αντιμετωπίσει την «κρίση των ηλικιωμένων» και να καλύψει ένα κρίσιμο κενό στο εργατικό δυναμικό κοινωνικής φροντίδας. Αυτό άνοιξε την πόρτα για εταιρείες όπως η Hyodol , μια πλατφόρμα υγειονομικής περίθαλψης με τεχνητή νοημοσύνη που επικεντρώνεται σε ένα ρομπότ που μοιάζει με κούκλα και δίδεται σε ηλικιωμένους που ζουν μόνοι. Το ρομπότ που μοιάζει με κούκλα είναι συνδεδεμένο με μια εφαρμογή τηλεφώνου και μια πλατφόρμα διαδικτυακής παρακολούθησης για μέλη της οικογένειας ή φροντιστές.

Το σύστημα εξυπηρετεί διπλό σκοπό. Το ρομπότ παρέχει πρακτική υποστήριξη, από υπενθυμίσεις φαρμάκων έως ειδοποιήσεις έκτακτης ανάγκης, ενώ παράλληλα επιτρέπει στους κοινωνικούς λειτουργούς να καταγράφουν καθημερινές πληροφορίες, όπως τις ώρες των γευμάτων, από απόσταση. Αλλά το μεγαλύτερο όφελός του μπορεί να είναι συναισθηματικό.

Οι κούκλες είναι μαλακές, αγκαλιάζονται και ανταποκρίνονται σε ένα άγγιγμα στο κεφάλι ή στο σφίξιμο ενός χεριού. Η συνομιλία της με τεχνητή νοημοσύνη, η οποία μιλάει με τον τόνο ενός επτάχρονου, προσφέρει μουσική, συζήτηση και γνωστικές ασκήσεις. Ωστόσο, το πιο ισχυρό χαρακτηριστικό της μπορεί να είναι το απλούστερο: ο χαιρετισμός που περιμένει έναν ηλικιωμένο που επιστρέφει στο σπίτι του: «Γιαγιά/Παππού, σε περίμενα όλη μέρα».

«Ο χαριτωμένος και παρήγορος σχεδιασμός του Hyodol ήταν θεμελιώδης για την αποτελεσματικότητά του», εξηγεί η Διευθύνουσα Σύμβουλος της Hyodol, Jihee Kim. «Η εμφάνιση που μοιάζει με μωρό διευκολύνει την οικοδόμηση δεσμού και την εδραίωση εμπιστοσύνης με τους ηλικιωμένους. Από τον Νοέμβριο του 2025, πάνω από 12.000 ρομπότ Hyodol έχουν παραδοθεί σε ηλικιωμένους που ζουν μόνοι σε όλη τη Νότια Κορέα, τα οποία διανέμονται κυρίως μέσω κυβερνητικών προγραμμάτων και προγραμμάτων δημόσιας πρόνοιας. Ο Kim προσθέτει ότι περίπου 1.000 ακόμη έχουν αγοραστεί απευθείας από οικογένειες, με το τελευταίο μοντέλο να κοστίζει περίπου 879 δολάρια.

Σύμφωνα με μια μελέτη του 2020 που δημοσιεύτηκε στο Journal of Alzheimer’s disease, οι τεχνητοί σύντροφοι χρησιμοποιούνται όλο και περισσότερο παγκοσμίως για την υποστήριξη ηλικιωμένων με γνωστική εξασθένηση. Ωστόσο, σημειώνεται ότι οι ηθικές κατευθυντήριες γραμμές δεν είχαν συμβαδίσει με την ταχεία εισαγωγή τους και ότι αυτές οι νέες τεχνολογίες δημιουργούν πιθανές προκλήσεις σχετικά με την ενημερωμένη συναίνεση και την εξαπάτηση.

«Κατοικίδιο» με τεχνητή νοημοσύνη

Μια διαφορετική προσέγγιση, η οποία δεν εξανθρωπίζει το ρομπότ-σύντροφό της, έχει ακμάσει στην Ιαπωνία, έναν άλλο ηγέτη στη ρομποτική. Εκεί, το PARO , ένα θεραπευτικό μωρό-ρομπότ-φώκια, σημειώνει επιτυχία ως ένας απλούστερος, μη λεκτικός σύντροφος. Χρησιμοποιείται στην Ιαπωνία από το 2005 και σε όλη την Ευρώπη από το 2023.

«Οι άνθρωποι μπορεί να αισθάνονται ότι η λεκτική επικοινωνία με τα ρομπότ δεν είναι ασφαλής, καθώς υπάρχει κίνδυνος η συνομιλία να διαρρεύσει σε άλλους», εξηγεί ο δημιουργός του, καθηγητής Takanori Shibata στο CNN. «Αλλά το PARO, επειδή είναι ακριβώς σαν ζώο θεραπείας, αισθάνεται ασφαλές για τους χρήστες του. Έχει βρεθεί αποτελεσματικό για ηλικιωμένους με άνοια, βετεράνους με διαταραχή μετατραυματικού στρες και παιδιά με αναπτυξιακές διαταραχές», προσθέτει, σημειώνοντας ότι η τακτική χρήση του βελτίωσε τα συμπτώματα άγχους, κατάθλιψης και διέγερσης.

Σήμερα, το ρομποτικό σύντροφο PARO χρησιμοποιείται σε περισσότερες από 30 χώρες, από την Ιαπωνία έως τη Δανία , και μια παρόμοια παγκόσμια επέκταση βρίσκεται ήδη σε εξέλιξη για την Hyodol. Η κορεατική εταιρεία προσαρμόζει τώρα την τεχνητή νοημοσύνη της σε διαφορετικές πολιτισμικές αποχρώσεις καθώς προετοιμάζεται να εισέλθει στην ευρύτερη αγορά, με εμπορική κυκλοφορία να έχει προγραμματιστεί για το 2026. Η παγκόσμια αγορά ρομπότ φροντίδας ηλικιωμένων προβλέπεται να φτάσει τα 7,7 δισεκατομμύρια δολάρια έως το 2030.